Instellingen Windows 11: onderdeel Systeem

Deze pagina bevat informatie over het onderdeel Systeem van het venster Instellingen.

Sub Beeldscherm

Sub Beeldscherm bevat instellingen voor het afstellen van het beeldscherm. Vind je de blauwe gloed van het beeldscherm onprettig voor de ogen, schakel de nachtlamp dan in (optie Nachtlamp) zodat het beeld een warme gloed krijgt. Is de gloed niet naar wens, klap deze optie dan open om de kleurtemperatuur aan te passen (optie Sterkte). Hoewel het prettig voor de ogen kan zijn om de nacht¬lamp de hele dag te gebruiken, is het ook mogelijk om deze alleen op vooraf ingestelde uren te activeren (optie Nachtlamp instellen).

Bij tablets en laptops is het helderheidsniveau softwarematig te wijzigen via de schuifregelaar Helderheid (bij losse beeldschermen ontbreekt deze optie, maar kunnen de helderheid, het contrast e.d. worden aangepast via de knoppen op het beeldscherm zelf). Is het mobiele apparaat voorzien van een camera dan kan het helderheidsniveau automatisch aangepast worden aan de lichtsterkte van de omgeving (klap hiervoor de optie Helderheid open en vink de optie Helderheid automatisch aanpassen als het licht verandert aan). Met de optie Help de batterij te verbeteren door de weergegeven inhoud en helderheid te optimaliseren (indien aanwezig) wordt de helderheid dynamisch aangepast aan de op het scherm weergegeven content (bijvoorbeeld bij het overschakelen van een donker naar een helder filmfragment). Dit heeft tot doel de batterijduur te maximaliseren, het frequente wisselen van de helderheid kan echter ook als vervelend worden ervaren.

TIP: Is het beeld sowieso onrustig? Kijk dan eens of de vernieuwingsfrequentie kan worden verhoogd via Geavanceerd beeldscherm (bij Verwante instellingen), optie Een vernieuwingsfrequentie kiezen. Het is wel noodzakelijk dat de officiële drivers van het beeldscherm zijn geïnstalleerd zodat Windows weet welke vernieuwingsfrequenties deze aankan. Er zijn inmiddels ook beeldschermen die een dynamische vernieuwingsfrequentie ondersteunen: de vernieuwingsfrequentie varieert dan al naar gelang de weergegeven beelden tussen een lage en een hoge frequentie (bijvoorbeeld tussen 60 en 120 Hz). Het belangrijkste voordeel hiervan is dat de accuduur wordt verlengd.

Beeldschermresolutie en schaal

De optie Beeldschermresolutie wordt bij voorkeur ingesteld op de voor het beeldscherm aanbevolen resolutie, voor een doorsnee beeldscherm is dat al snel 1920x1080. Hoe hoger de resolutie, hoe kleiner alles op het scherm wordt weergegeven. Wordt de informatie op het scherm té klein weergegeven waardoor er niet meer prettig mee valt te werken, halveer de ingestelde beeldschermresolutie dan eens (bijvoorbeeld naar 1920x1080 in plaats van 3840x2160). Een lagere resolutie maakt de weergave wel minder scherp. Is dit ongewenst, laat de resolutie dan ongemoeid en vergroot in plaats daarvan de verschillende elementen zoals tekst, apps, vensters e.d. met de optie Schaal naar 125 of 150% (om weergaveproblemen te voorkomen, wordt deze optie bij voorkeur niet hoger dan 150% ingesteld). Als alternatief zijn alle teksten in Windows-elementen groter te maken via de schuifregelaar bij Instellingen > Toegankelijkheid > Tekengrootte. Maar let op: wordt te veel vergroot dan kunnen teksten deels buiten het venster vallen waardoor opties ontoegankelijk worden.

Beeldschermstand

In geval van een draai- of kantelbaar beeldscherm kan met de optie Beeldschermstand de stand van het scherm (liggend of staand) worden vastgelegd. Gaat het om een vrij draaibaar scherm (zoals een tablet zonder aangesloten toetsenbord) dan is met de optie Draaivergrendeling in te stellen of de weergave op het scherm automatisch met het apparaat mee mag draaien (in dat geval wordt de optie Beeldschermstand ontoegankelijk).

Extra beeldschermen aansluiten

Steeds vaker wordt de pc voorzien van één groot beeldscherm, voor desktopgebruik is het echter prettiger met twee beeldschermen te werken. Zijn meerdere beeldschermen aangesloten dan wordt optie Meerdere beeldschermen bovenaan de sub toegevoegd. Is de automatische detectie van het extra beeldscherm niet gelukt, probeer het dan eens via de knop Detecteren. Het is inmiddels ook mogelijk om beeldschermen draadloos te verbinden met een Bluetooth- of wifi-verbinding. Ben je de gelukkige eigenaar van zo’n beeldscherm (of wireless display adapter), verbind deze dan via de link Verbinding maken met een draadloos beeldscherm.

Verplaatst de cursor zich via de verkeerde schermrand naar het naastgelegen beeldscherm, wijzig de onderlinge positie van de schermen bovenin de sub dan door middel van verslepen. Controleer desgewenst via de knop Identificeren of de positie van de beeldschermen nu overeenkomt met de instellingen in Windows. Het keuzemenu naast de knop Identificeren bevat opties om het scherm de dupliceren of uit te breiden, handig wanneer een projector of extra scherm wordt aangesloten. Het dupliceren of uitbreiden kan overigens sneller via de toetscombinatie Win-P. De hoofdtaakbalk (de taakbalk met het systeemvak, inclusief klok e.d.) wordt alleen op het hoofdbeeldscherm weergegeven. Verplaats je deze liever naar een ander beeldscherm, selecteer dit beeldscherm dan bovenin de sub en activeer bij Meerdere beeldschermen de optie Dit beeldscherm instellen als hoofdbeeldscherm.

De hoofdtaakbalk (de taakbalk met het systeemvak, inclusief venster Meldingen e.d.) wordt alleen op het hoofdbeeldscherm weergegeven. Verplaats je deze liever naar een ander beeldscherm, selecteer dit beeldscherm dan bovenin de sub en activeer bij Meerdere beeldschermen de optie Dit beeldscherm instellen als hoofdbeeldscherm. De optie Vensterlocaties onthouden op basis van de verbinding met een monitor zorgt ervoor dat de locatie van openstaande vensters wordt onthouden. Wordt een beeldscherm na het loskoppelen of uitschakelen weer aangesloten, dan openen de vensters weer op exact dezelfde plek. Is de optie Vensters minimaliseren als de verbinding met een beeldscherm wordt verbroken ingeschakeld dan springen de apps niet direct over naar het nog actieve beeldscherm, maar worden ze naar de taakbalk geminimaliseerd. Zijn er meerdere beeldschermen op de pc aangesloten en hebben deze afwijkende resoluties, dan kan de muisaanwijzer verspringen of blijven steken wanneer deze van het ene naar het andere scherm wordt bewogen. Door de optie Cursorverplaatsing tussen beeldschermen vergemakkelijken te activeren, worden de hoogtes van de beeldschermranden bij de overgang verhoudingsgewijs aan elkaar gelijkgesteld zodat de muiscursor probleemloos van het ene naar het andere scherm kan bewegen.

Sub Geluid

Sub Geluid bevat instellingen voor de luidsprekers (het uitvoerapparaat) en de microfoon (het invoerapparaat).

Het uitvoerapparaat: de luidsprekers

Bij Uitvoer > Kies waar u geluid wilt afspelen is in te stellen op welke van de aangesloten luidsprekers (speakers) en/of koptelefoons het geluid standaard afgespeeld moet worden. Via de knop Apparaat toevoegen kunnen eventueel Bluetooth-luidsprekers en -koptelefoons worden aangesloten (zie ook Instellingen > Bluetooth en apparaten > Bluetooth).

Via de balk Volume is het volume aan te passen, vergelijkbaar met de volumebalk in het venster Snelle instellingen (dat opent via het speakericoontje in het systeemvak). Komt er geen geluid uit de speakers terwijl de volumebalk wel een zeker volume aangeeft (het balkje bij sub Geluid beweegt dan mee met het volume dat afgespeeld wordt), controleer dan eerst of het geluid misschien wordt gedempt (er wordt dan een onopvallend kruisje weergegeven bij het speakericoontje in de volumebalk, zie afbeelding). Met een klik op het speakericoontje wordt het dempen opgeheven.

Wordt er na het verwijderen van het kruisje nog steeds geen geluid afgespeeld, probeer dan eens een ander uitvoerapparaat (bij Uitvoer > Kies waar u geluid wilt afspelen of via de knop Geluidsuitvoer selecteren rechts van de schuifbalk in het venster Snelle instellingen). Is dat niet mogelijk of heeft dat geen effect, controleer dan of de speakers wel aan staan en de stekker in het juiste gat zit (speakers worden doorgaans aangesloten op het groengekleurde gat). Is er nog steeds geen geluid, doorloop dan eens de wizard die opstart via de link Uitvoerapparaten (bij Algemene geluidsproblemen oplossen).

Via de optie Volumemixer (ook snel te openen met een rechter muisklik op het speakericoontje in het systeemvak) is te zien welke apps op dat moment gebruik maken van aangesloten uitvoerapparaten. Per app afzonderlijk is in te stellen hoe hard het geluid moet worden afgespeeld, en (via het uitklapmenu bij de betreffende app) op welk uitvoerapparaat deze afgespeeld moet worden. Is er een geluidsprobleem met een specifieke app, controleer dan in de volumemixer of het volume voor de betreffende app is verlaagd of uitgeschakeld.

Het invoerapparaat: de microfoon

Is een microfoon aangesloten dan hoort de volumebalk (onder Invoer) uit te slaan op het geluid uit de omgeving. Is dat niet het geval, controleer dan of de microfoon wel aan staat, of de stekker in het juiste gat zit (de microfoon wordt doorgaans aangesloten op het rozegekleurde gat), of het juiste invoerapparaat is geselecteerd en of deze niet is uitgeschakeld (er staat dan een schuine streep door het microfoon-icoontje bij Volume). Controleer ook even of apps wel gemachtigd zijn om de microfoon te gebruiken (via Instellingen > Privacy en beveiliging > Microfoon). Nog steeds geen geluid? Doorloop dan eens de probleemoplosser via de link Invoerapparaten (bij optie Algemene geluidsproblemen oplossen).

LET OP: De meeste mobiele apparaten zijn standaard voorzien van een ingebouwde microfoon. Realiseer je dat kwaadwillende apps hier omgevingsgeluiden mee zouden kunnen opnemen! Zodra de microfoon wordt gebruikt, wordt een microfoon-icoontje aan het systeemvak toegevoegd. Met een muisbeweging over dit icoontje is te achterhalen welke app op dat moment gebruik maakt van de microfoon (zie afbeelding). Wordt de microfoon toch nauwelijks of niet gebruikt, dan kunnen de gebruiksrechten van de microfoon beter worden ingeperkt: schakel bij Instellingen > Privacy en beveiliging > Microfoon de optie Microfoontoegang in zijn geheel uit, of schakel bij Apps toegang verlenen tot uw microfoon de toegangsrechten per app uit. Als alternatief kan de microfoon ook worden uitgeschakeld via Apparaatbeheer, onderdeel Audio-invoer en -uitvoer.

Sub Meldingen

Stoor je je aan de grote hoeveelheid meldingen rechtsonder in het systeemvak (en de bijbehorende geluiden)? Met de optie Meldingen zijn ze desgewenst in één handeling uit te schakelen. De meldingen kunnen echter ook nuttig zijn, ik adviseer daarom om de lijst met apps (onder het kopje Meldingen van apps en andere afzenders) te doorlopen en per app te bekijken of ze geblokkeerd mogen worden. Klik eventueel op een app om de configuratieopties van deze app (zoals het weergeven van een banner, het afspelen van een geluid e.d.) te wijzigen. Meldingen van apps kunnen overigens ook op het moment dat deze voorbijkomen in het systeemvak, worden uitgeschakeld. Klik hiervoor met rechts op de melding, optie Alle meldingen uitschakelen voor....

Na uitklappen van de optie Meldingen komen nog enkele interessante instellingen beschikbaar. Heb je geen behoefte aan de geluiden die je attenderen op nieuwe meldingen, demp dan met de optie Toestaan dat bij meldingen geluid wordt afgespeeld in één moeite het geluid van álle meldingen (in plaats van afzonderlijk per app). Wil je voorkomen dat onbevoegden (mogelijk privacygevoelige) meldingen vanaf je vergrendelingsscherm kunnen lezen, schakel dan de opties Meldingen op het vergrendelingsscherm weergeven en Herinneringen en inkomende VoIP-oproepen op het vergrendelingsscherm weergeven uit. Maak je geen gebruik van de informatie over de nieuwigheden, adviezen, tips en suggesties van Windows, vink deze opties dan uit onder het kopje Extra instellingen (onderin de sub Meldingen).

TIP: Ook via het configuratiescherm, onderdeel Beveiliging en onderhoud, taak Instellingen voor Beveiliging en onderhoud wijzigen zijn diverse meldingen uit te schakelen. Wees hier wel terughoudend in, want het kan zijn dat Windows vervolgens geen waarschuwing meer toont wanneer het beveiligingsniveau (eventueel onbedoeld) wordt verlaagd!

Niet storen

Wil je af en toe even ongestoord kunnen doorwerken zónder gestoord te worden door meldingen (inclusief bijbehorende pop-ups, banners en geluiden)? Activeer dan de optie Niet storen (tevens toegankelijk via de knop Niet storen bovenin het meldingenvenster of door een focussessie te starten) zodat meldingen tijdelijk worden verborgen. Via de optie Niet storen automatisch inschakelen kan de functie Niet storen automatisch worden geactiveerd, bijvoorbeeld tijdens ingestelde werktijden, bij het dupliceren van het scherm voor een presentatie, het spelen van een game of het schermvullend openen van een app (zoals bij het kijken van een film).

Zijn er belangrijke meldingen die niet door Niet storen geblokkeerd mogen worden (bijvoorbeeld oproepen en berichten van belangrijke contacten, ingestelde alarmen en/of meldingen van specifieke apps), geef dit dan bij Prioriteitsmeldingen instellen. De overige meldingen worden automatisch naar het meldingencentrum verplaatst zodat je ze op een later tijdstip kan bekijken.

Sub Focus

De functie Niet storen kan ook geactiveerd worden door een focussessie te starten. Een focussessie creëert een omgeving waarin je geconcentreerd kunt werken, zonder gestoord te worden door allerhande meldingen. Een focussessie is op te starten met de knop Focussessie starten in de sub, via de knop Focus onderin het meldingencentrum of via de app Klok (maak deze eventueel vast aan de taakbalk om snel te kunnen openen). Via de Klok-app kan de focussessie verder worden ingesteld, bijvoorbeeld met een focustimer, pauzes, en het afspelen van muziek via Spotify.

Sub Aan/uit (en accu)

Sub Aan/uit (of Aan/uit en accu bij laptops en tablets) bevat de basisinstellingen voor energiebeheer. In het kader van energiebesparing is de optie Aanbevelingen voor energie toegevoegd, hiermee zijn direct energiebesparende instellingen toe te passen. Zo is het verstandig om het beeldscherm en de pc na enige tijd automatisch in de slaapstand te laten zetten (het stroomverbruik tijdens de slaapstand is verwaarloosbaar en de wake-uptijd van beeldschermen is erg kort, dit geeft dus nauwelijks vertraging). Deze instellingen zijn ook aan te passen via Scherm en slaapstand, optie Wanneer aangesloten op netstroom, het scherm uitschakelen na en optie Wanneer aangesloten op netstroom, het apparaat in de slaapstand zetten na.

Is het apparaat voorzien van een batterij dan bevat deze sub ook de optie Batterijbesparing. Raakt de batterij leeg dan zorgt de energiebesparende modus ervoor dat bepaalde processen worden uitgeschakeld of op een lager pitje gezet zodat je nog wat langer kan doorwerken. Bij de optie Batterijbesparing automatisch inschakelen bij is het kritieke accupercentage in te stellen waarbij de energiebesparende modus automatisch wordt geactiveerd. Op het moment dat het kritieke niveau wordt bereikt, verlaagt de energiebesparende modus de helderheid van het scherm en worden de achtergrondprocessen en push-berichten op een laag pitje gezet (is het verlagen van de helderheid niet gewenst, deactiveer dan de optie De helderheid van het scherm verlagen wanneer batterijbesparing wordt gebruikt).

Voorzie je al dat er voorlopig geen mogelijkheid is om de batterij op te laden, dan kan je de batterijbesparingsmodus alvast activeren via de knop Nu inschakelen. Of nog makkelijker: via het batterij-icoontje in het systeemvak, venster Snelle instellingen, knop Batterijbesparing. Raakt de batterij wel erg snel leeg, controleer dan via de optie Accuverbruik welke apps daar verantwoordelijk voor zijn. Moet de batterij gespaard worden, probeer dan het gebruik van deze energievreters in te perken.

TIP: Zie de informatie elders op deze website voor uitgebreide informatie over energiebeheer en het oplossen van problemen met de slaapstand.

Sub Opslag

Op de interne schijf worden alle persoonlijke bestanden en systeembestanden opgeslagen, dit is dus een essentieel onderdeel van de computer. Om Windows goed te laten functioneren is het belangrijk dat er op de systeempartitie (meestal de C:-schijf) genoeg vrije schijfruimte beschikbaar is. Dit is te achterhalen via sub Opslag (en voor de andere schijven en partities via de optie Geavanceerde opslaginstellingen, optie Opslag gebruikt op andere stations). De visuele weergave bovenin deze sub laat zien hoeveel schijfruimte nog vrij is op de systeempartitie, en welke categorieën de meeste schijfruimte in beslag nemen (door een categorie aan te klikken, wordt zichtbaar om welke apps, mappen en/of bestanden het gaat).

Opslaginzicht

De meest interessante opties in sub Opslag staan onder het kopje Opslagbeheer. Is de optie Opslaginzicht geactiveerd dan wordt automatisch ruimte vrijgemaakt wanneer de schijf vol dreigt te raken. Zo wordt voorkomen dat Windows in de problemen raakt wanneer er te weinig vrije schijfruimte beschikbaar is! Opslaginzicht verwijdert alleen overbodige bestanden zoals tijdelijk aangemaakte bestanden, de bestanden in de prullenbak en de systeemherstelbestanden van een vorige Windows-installatie. De bestanden worden niet naar de prullenbak verplaatst, maar direct verwijderd.

Klik door bij de optie Opslaginzicht om de instellingen aan te passen. Laat de optie Windows probleemloos laten werken door automatisch tijdelijke systeem- en app-bestanden op te schonen ingeschakeld zodat tijdelijke systeem- en app-bestanden automatisch worden verwijderd. Is ook de optie Gebruikersinhoud automatisch opschonen geactiveerd dan worden overbodige bestanden automatisch verwijderd zodra de schijf vol dreigt te raken. Het gaat dan om bestanden in de prullenbak, de map Downloads en de on-demand uit de cloud gedownloade bestanden in de map OneDrive. Wil je deze bestanden regelmatig laten opschonen, wijzig het opschoningsschema dan in dagelijks, wekelijks, maandelijks of alleen bij weinig vrije schijfruimte. Geef aan hoelang verwijderde bestanden in de prullenbak bewaard moeten blijven voordat Opslaginzicht ze mag verwijderen. Om te voorkomen dat de van internet gedownloade bestanden in de map Downloads achter je rug om weer worden verwijderd, kan de optie Bestanden in de map Downloads verwijderen… beter op Nooit (standaard) blijven staan. De on-demand gedownloade bestanden in de lokale map OneDrive kunnen wel veilig worden opgeschoond. Deze bewerking heeft namelijk geen invloed op de in de cloud bewaarde kopieën, waardoor ze altijd weer op aanvraag uit de cloud te downloaden zijn.

Wil je direct schijfruimte vrijmaken, dan kan dat via de knop Opslaginzicht nu uitvoeren. Er kan ook nog handmatig schijfruimte worden vrijgemaakt door tijdelijke bestanden te verwijderen via Instellingen > Systeem > Opslag > Tijdelijke bestanden. Met de knop Bestanden verwijderen worden alle aangevinkte bestanden opgeschoond. Laat de optie Office Setup-bestanden (indien aanwezig) bij voorkeur ongemoeid, deze installatiebestanden kunnen van pas komen als de Office-installatie om een of andere reden moet worden hersteld. Is recent een nieuwe Windows-versie geïnstalleerd dan wordt ook de optie Vorige Windows-installatie(s) vermeld. Deze heeft betrekking op de tijdelijke map C:\Windows.old waarin de essentiële bestanden van de vorige Windows-installatie zijn opgeslagen. Deze omvangrijke map wordt volgens de standaard instellingen na 10 dagen automatisch weer verwijderd. Heb je echter direct na installatie al ruimte tekort dan kan het helpen deze bestanden alvast te verwijderen. Doe dat pas als je zeker weet dat Windows naar behoren functioneert en je (buiten de persoonlijke mappen om) geen bestanden en instellingen in klassieke apps mist!

Geavanceerde opslaginstellingen

Sub Opslag, optie Geavanceerde opslaginstellingen bevat een aantal interessante geavanceerde opties. Via de optie Waar nieuwe inhoud wordt opgeslagen is in te stellen op welke partitie nieuwe apps, documenten, muziek, afbeeldingen, video’s, films en offline kaarten opgeslagen moeten worden. Deze optie heeft alleen effect op de nieuw toe te voegen bestanden, de reeds bestaande mappen met persoonlijke bestanden worden hiermee dus niet verplaatst! Elders op deze website wordt uitgelegd hoe je het beste deze persoonlijke mappen kunt verplaatsen.

De optie Schijven en volumes toont een overzicht van de aangesloten schijven en ‘volumes’ (oftewel de partities die op de schijven staan). Via de knop Eigenschappen zijn de specificaties van de betreffende schijf (of de daarop aanwezige partitie) op te vragen. Is er lege, nog niet toegewezen schijfruimte dan wordt hier de knop Volume maken toegevoegd zodat eenvoudig extra partities kunnen worden aangemaakt. Bij de eigenschappen van een partitie is het mogelijk om aanpassingen te maken in de omvang (knop Grootte wijzigen), de schijfletter (knop Stationsletter wijzigen) en de in de Windows Verkenner weergegeven schijf- c.q. partitienaam (knop Label wijzigen). Het aanpassen van de partitienaam gaat overigens eenvoudiger direct vanuit de Windows Verkenner (via de eigenschappen van de partitie). Verder kan de partitie hier met NTFS worden geformatteerd (knop Formatteren) of verwijderd (knop Verwijderen). Gaat je voorkeur uit naar een visuele weergave van de schijfindeling dan kan bij het partitioneren beter gebruik worden gemaakt van het vertrouwde Schijfbeheer.

TIP: Op de achtergrond wordt de gezondheid van de schijven gemonitord. Zijn er twijfels over de betrouwbaarheid van een schijf dan laat Schijven en volumes dat weten middels een waarschuwing in het systeemvak. Hopelijk ben je dan nog op tijd om een back-up van je persoonlijke bestanden te maken voordat de schijf het echt begeeft!

Volume maken                                Partitie-eigenschappen

Stationsoptimalisatie: schijven optimaliseren en defragmenteren

Naast het automatisch opruimen van overbodige bestanden heeft Windows ook een functie voor het automatisch optimaliseren van de interne schijven. Bij het optimaliseren worden wijzigingen doorgevoerd die ervoor zorgen dat de schijf optimaal functioneert. Dit gaat normaal gesproken volledig automatisch, op de achtergrond zodat je er geen omkijken naar hebt. De optimalisatie kan ook handmatig worden uitgevoerd via Geavanceerde opslaginstellingen > Stationsoptimalisatie, selecteer de juiste partitie, knop Optimaliseren. Via de knop Instellingen wijzigen kan het optimalisatieschema eventueel worden gewijzigd van wekelijks naar maandelijks, sluit zo nodig partities uit via de knop Selecteren.

Dit venster toont ook de mate van fragmentatie van de verschillende partities op klassieke harde schijven (zie de E:-schijf in dit voorbeeld). Als gevolg van het continu opslaan en verwijderen van bestanden bevat het schijfoppervlak een gatenkaas aan vrije schijfruimte. Bij het opslaan van bestanden worden deze vrije ruimtes voor de voet op gebruikt, zonder daarbij rekening te houden met de grootte. Een bestand kan zo in meerdere delen verspreid op de schijf worden opgeslagen. Omdat dit tot vertraging bij het openen leidt, is het bij traditionele harde schijven verstandig om de partities met enige regelmaat te laten defragmenteren zodat de bestanden weer netjes worden geordend. Dit regelt Windows automatisch op de achtergrond, er is dus geen alternatieve defragmentatietool voor nodig!

SSD-schijven mogen niet gedefragmenteerd te worden: het gaat alleen maar ten koste van de levensduur terwijl het geen snelheidswinst oplevert. Windows herkent automatisch wanneer het om een SSD-schijf gaat, en zal in dat geval de schijf alleen optimaliseren (waarbij hooguit essentiële opstartbestanden naar een snel toegankelijke locatie worden verplaatst).

Sub Delen in directe omgeving

Via sub Delen in directe omgeving is de computer met een Bluetooth-verbinding aan andere Windows-apparaten te koppelen. Dit maakt het mogelijk om bestanden over te zetten en foto’s te delen. Gegevens kunnen met alle computers in de directe omgeving worden gedeeld (optie Iedereen in de buurt), of alleen met apparaten die zijn aangemeld met hetzelfde Microsoft-account (optie Alleen mijn apparaten). Zodra de optie Delen in directe omgeving wordt geactiveerd, wordt automatisch ook Bluetooth ingeschakeld. Ben je klaar met delen dan kan Bluetooth eventueel weer worden uitgeschakeld via Instellingen > Bluetooth en apparaten > Bluetooth. De naam van de pc die bij het delen op andere apparaten wordt weergegeven kan met de knop Naam wijzigen worden gewijzigd wanneer deze voor verwarring zorgt.

Sub Multitasking

De optie Uitgelijnde vensters activeert de redockingfunctie, een optie om vensters automatisch op een voorgedefinieerde plek op het scherm uit te laten lijnen. Dat kan bijvoorbeeld door een venster naar een hoek of rand van het scherm te slepen, of met het pop-upvenster dat verschijnt met een muisbeweging over de knop Maximaliseren in de rechter bovenhoek van een venster (tevens te openen met de toetscombinatie Win-Z, waarna de positie met de numerieke toetsen gekozen kan worden).

De redockingfunctie kan óók worden geactiveerd door een venster naar de bovenkant van het scherm te verslepen. Dit venster ziet er qua vormgeving iets anders uit, maar werkt feitelijk hetzelfde.

Hoewel de redockingfunctie heel intuïtief werkt en handig omgaat met de ruimte op het bureaublad, kan niet iedereen ermee uit de voeten. De redockingfunctie is desgewenst uit te schakelen via optie Uitgelijnde vensters. Of klik door om de onderliggende instellingen aan te passen:

• Wanneer ik een venster uitlijn, stel me dan voor wat ik ernaast kan uitlijnen: Na het uitlijnen van het eerste venster kan het nog resterende deel van het scherm worden gevuld met een van de overige openstaande vensters. Met een muisklik op het gewenste venster wordt deze in de nog vrij beschikbare ruimte uitgelijnd. Heb je hier geen behoefte aan, vink deze optie dan uit.
• Uitgelijnde indelingen weergeven wanneer ik over de knop Maximaliseren van een venster ga: Maak je geen gebruik van de pop-up met voorgedefinieerde vensterlocaties, schakel deze optie dan uit.
• Uitgelijnde indelingen weergeven wanneer ik een venster naar de bovenkant van mijn scherm sleep: Wordt een venster naar de bovenkant van het scherm gesleept dan wordt direct weergegeven op welke voorgedefinieerde vensterlocaties deze geplaatst kan worden. Versleep je regelmatig vensters dan kan het voorkomen dat de pop-up per ongeluk wordt geactiveerd. Vind je dat irritant, schakel deze optie dan uit.
• Mijn vastgemaakte vensters weergeven wanneer ik de muisaanwijzer over de taakbalk-apps beweeg, in de Taakweergave en wanneer ik op Alt+Tab druk: Wordt met de muis over een app-knop in de taakbalk bewogen, dan toont Windows voor alle openstaande vensters van die app een miniatuur. Gedockte vensters krijgen een extra groepsminiatuur. Met een klik op dit miniatuur worden alle gedockte vensters ineens geactiveerd. Vind je de groepsweergave verwarrend, schakel deze optie dan uit.
• Wanneer ik een venster sleep, laat ik het uitlijnen zonder helemaal naar de rand van het scherm te slepen: Met deze optie hoeft de muis niet helemaal tot aan de rand bewogen te worden voordat de redockingfunctie wordt geactiveerd.

De Alt-Tab-functie toont naast geopende apps ook tabbladen van Edge. Wijzig eventueel bij de optie Tabbladen van apps weergeven bij het uitlijnen of drukken op Alt + Tab het maximaal aantal weer te geven tabbladen. Met de optie Titelbalk venster schudden wordt de Aero Shake-functie geactiveerd. Deze functie is handig om het scherm snel op te schonen: pak met de muis de titelbalk van een venster vast en schud deze heen een weer zodat alle overige vensters naar de taakbalk geminimaliseerd worden.

Vensters van alle virtuele bureaubladen weergeven

Volgens de standaard instellingen kunnen alleen vensters worden weergegeven die op het actieve virtuele bureaublad geopend zijn. Wil je álle geopende vensters kunnen weergeven (dus óók die van andere virtuele bureaubladen), wijzig dan onder optie Bureaubladen de optie Toon alle geopende vensters op de taakbalk van Alleen het bureaublad dat ik gebruik naar Op alle bureaubladen. Deze instelling kan ook worden toegepast op de bladerfunctie Alt-Tab, wijzig hiervoor de optie Toon alle geopende vensters wanneer ik op Alt+Tab druk in Op alle bureaubladen.

Sub Voor ontwikkelaars

Deze sub bevat instellingen ten behoeve van softwareontwikkelaars.

Sub Activering

Is Windows tijdens de setup nog niet geactiveerd dan kan dat hier alsnog. Zijn er activeringsproblemen, kijk dan even op pagina https://support.microsoft.com/nl-nl/help/10738 wat de mogelijke oorzaak kan zijn, en wat eraan te doen is. Zijn de activeringsproblemen niet op te lossen, koop dan eventueel voor een paar tientjes een nieuwe licentie via een alternatief verkoopkanaal zoals Marktplaats (controleer wel vooraf of de verkoper een goede reputatie heeft!). Activeer de ontvangen productcode met de knop Wijzigen zodat Windows niet opnieuw geïnstalleerd hoeft te worden.

Sub Problemen oplossen

Problemen oplossen bevat instellingen voor het automatisch oplossen van problemen. Constateert Windows dat er een probleem is dan wordt een probleemanalyse uitgevoerd om te bepalen welke wizard nodig is (dit kan echter alleen wanneer naast de vereiste diagnostische gegevens ook de optionele diagnostische gegevens met Microsoft worden gedeeld). Betreft het een probleem waarvan de oplossing bekend is, dan wordt deze na instemming van de gebruiker automatisch toegepast. Sommige wizards zijn ook handmatig op te starten (via de optie Andere probleemoplossers). Het gaat om specifieke wizards voor het oplossen van problemen zoals het niet kunnen afspelen of opnemen van audio of video, een niet werkende internet-, netwerk- of Bluetooth-verbinding, een printer die niet wil afdrukken, terugkerende foutmeldingen bij Windows Update, een niet werkend toetsenbord, niet functionerende apps en een niet werkende zoekindex. Is het probleem met een handmatig gestarte wizard opgelost, dan wordt dit door Windows onthouden zodat diezelfde wizard voortaan automatisch wordt uitgevoerd wanneer het probleem zich opnieuw voordoet!

Sub Systeemherstel

Sub Systeemherstel bevat interessante opties voor het herstellen van Windows. Hoewel er zelden tot nooit gebruik van gemaakt zal worden, kunnen ze toch van onschatbare waarde zijn. Zijn er problemen met Windows, probeer dan eerst of het terugzetten van een eerder gemaakt systeemherstelpunt een oplossing biedt (enigszins verwarrend heet deze functie óók Systeemherstel). Wordt het probleem hier niet mee opgelost, dan kan het systeem mogelijk nog worden teruggezet naar de vorige Windows-installatie (knop Terug). De hiervoor benodigde bestanden in de map C:\Windows.old worden na 10 dagen automatisch verwijderd, je moet er dus wel snel bij zijn. Deze periode is eventueel op te rekken tot maximaal 60 dagen, open hiervoor de Windows Terminal (Beheerder) (via een rechter muisklik op de startknop) het commando DISM /Online /Set-OSUninstallWindow /Value:60.

Lukt het niet om de problemen op te lossen, dan kan Windows ook altijd nog via de knop Nu opnieuw installeren met behoud van de persoonlijke bestanden, geïnstalleerde apps en instellingen opnieuw geïnstalleerd worden (neem je contact op met de helpdesk van Microsoft dan wordt meestal deze procedure toegepast). Als niets helpt, stel Windows dan opnieuw in (knop Pc opnieuw instellen). Het opnieuw instellen heeft alleen betrekking op de systeempartitie, een eventuele datapartitie blijft als het goed is buiten schot. Staan je persoonlijke bestanden nog op de pc, gebruik dan de optie Mijn bestanden behouden zodat de persoonlijke bestanden niet worden verwijderd! Omdat het opnieuw instellen niet geheel zonder risico is, blijft het advies om sowieso eerst de persoonlijke bestanden als back-up naar een veilige locatie te kopiëren. Hoeven de persoonlijke bestanden niet behouden te blijven, dan kan Windows ook worden teruggezet naar de fabrieksinstellingen (via optie Alles verwijderen).

TIP: Is Windows met deze methode niet meer te herstellen dan zal Windows opnieuw geïnstalleerd moeten worden met behulp van een installatiemedium.

Vervolgens wordt gevraagd welke installatiebestanden je voor de herinstallatie van Windows wilt gebruiken: de uit de cloud te downloaden of de reeds op het apparaat aanwezige bestanden. De voorkeur gaat uit naar de bestanden uit de cloud, aangezien die het meest recent (en dus up-to-date) zijn. Houd er wel rekening mee dat voor het downloaden van deze bestanden ongeveer 4 GB aan vrije schijfruimte nodig is.

Nadat de installatieprocedure is doorlopen en Windows is hersteld, moeten de programma’s en apps nog opnieuw worden geïnstalleerd. De eerder geïnstalleerde apps zijn via de Store, optie Bibliotheek (links onderin) snel weer te installeren. De instellingen van de aan het Microsoft-account gekoppelde apps zijn online opgeslagen, na herinstallatie worden ze automatisch weer in de opnieuw geïnstalleerde apps geladen.

Tot slot bevat sub Systeemherstel de optie Geavanceerde opstartopties. Via de knop Nu opnieuw opstarten wordt Windows opnieuw opgestart, waarna een scherm opent met verschillende opstartinstellingen: de pc vanaf een ander medium (bijvoorbeeld een Windows installatiemedium) opstarten, inloggen op het UEFI/BIOS, de opstartinstellingen wijzigen dan wel herstellen, systeemherstel toepassen of Windows herstellen met een eerder gemaakte systeemback-up (ook wel systeemkopie, installatiekopie of image genoemd).

Sub Op deze pc projecteren

Sub Op deze pc projecteren bevat instellingen voor het projecteren van beelden op een draadloos aangesloten beeldscherm. Voorwaarde voor een dergelijke projectie is dat beide apparaten (dus zowel de computer/tablet/smartphone als het scherm) de technologie Miracast voor de draadloze overdracht van beeldmateriaal ondersteunen. Projecteren kan bijvoorbeeld gebruikt worden voor het vertonen van een diavoorstelling, een film of het levensecht spelen van een game op een groot scherm.

Sub Extern Bureaublad

Door de optie Extern bureaublad (alleen beschikbaar in de Pro-versie) te activeren, kan de computer vanaf een ander apparaat worden overgenomen. Handig wanneer je op afstand wilt aanmelden op je eigen computer! Deze functie is ook beschikbaar via Instellingen > Systeem > Info, link Geavanceerde systeeminstellingen, tabblad Externe verbindingen, optie Externe verbindingen met deze computer toestaan.

Sub Systeemonderdelen

Werken systeemonderdelen zoals Windows-beveiliging of de Microsoft Store niet meer naar behoren, reset deze dan naar de standaard instellingen (via de drie puntjes, optie Geavanceerde opties, knop Opnieuw instellen).

Sub Klembord

Deze sub bevat opties voor het Klembord en de klembordgeschiedenis. Het klembord is feitelijk een geheugen waar een stuk tekst of een afbeelding naartoe gekopieerd kan worden (bijvoorbeeld met de toetscombinaties Ctrl-C, Ctrl-X of met de PrintScreen-toets), om dit vervolgens met de toetscombinatie Ctrl-V (of Win-V) ergens te plakken. De toetscombinatie Win-V opent de klembordgeschiedenis met recent naar het klembord gekopieerde items (en aanvullende tabbladen voor het invoegen van emoji, GIF’s, speciale tekens e.d.). Met een klik op een item wordt deze direct op de plek van de cursor ingevoegd. Via de knop Meer weergeven (met de 3 puntjes) komen extra opties beschikbaar, zoals de knop Plakken als tekst (voor het plakken van platte tekst zonder opmaak) en de knop Wissen (om items van het klembord te verwijderen, handig wanneer het om gevoelige gegevens zoals gekopieerde wachtwoorden gaat!). Met de knop Alles wissen (of de knop Wissen bij deze sub) wordt de klembordgeschiedenis in één keer geleegd. Wordt een naar het klembord gekopieerd item regelmatig gebruikt, dan is het zinvol om deze aan het klembord vast te pinnen (knop Item vastmaken) zodat deze ook na een herstart van Windows behouden blijft.

Wil je de inhoud van het klembord kunnen synchroniseren met andere apparaten, koppel het gebruikersaccount dan aan een Microsoft-account via Synchroniseren op al uw apparaten, link In plaats daarvan aanmelden met een Microsoft-account. Altijd handig wanneer je snel even een schermafdruk wilt overzetten!

Sub Optionele onderdelen

Deze sub toont een lijst met geïnstalleerde onderdelen, zoals Kladblok, de Windows Media Player Legacy etc. Extra onderdelen zijn toe te voegen via de knop Functies weergeven, of te verwijderen via de knop Verwijderen bij het betreffende onderdeel. Via Meer Windows-functies (onder de lijst bij Verwante instellingen) zijn nog een aantal andere interessante Windows-functies toe te voegen (zoals .NET Framework, Hyper-V, Windows-Sandbox etc.).

TIP: Ondersteuning voor Miracast is in te schakelen via de knop Functies weergeven, optie Draadloos beeldscherm. Een Miracast-verbinding (voor het projecteren van beeld- of geluidsmateriaal naar een extern beeldscherm of audioapparaat) wordt tot stand gebracht via het verbindingsvenster, te openen met de toetscombinatie Win-K.

Sub Info

Sub Info toont essentiële specificaties van de computer (waaronder de processor en het RAM-geheugen) en Windows (editie en versie). Is de 2023 Update voor Windows 11 geïnstalleerd, dan zou hier versie 23H2 moeten staan.  Wordt hier een oudere versie vermeld, controleer dan of de meest recente versie via Windows Update wordt aangeboden. Zijn in het verleden de hardware-eisen omzeild, realiseer je dan dat de laatste onderdelenupdate in dat geval niet via Windows Update wordt aangeboden. Gelukkig is dit eenvoudig op te lossen door de hardware-eisen opnieuw te omzeilen.