De gebruikersinterface van Windows 11

Deze pagina bespreekt de gebruikersinterface van Windows 11, oftewel de taakbalk, het startmenu, het bureaublad en de app-vensters. Fervente Windows-gebruikers valt direct op dat de knoppen op de taakbalk (de balk onderaan het bureaublad) zijn gecentreerd, en het startmenu in het midden van het scherm opent. Verder is de gebruikersinterface van Windows 11 aanzienlijk gebruikersvriendelijker geworden ten opzichte van zijn voorgangers. Zo zijn het startmenu en het systeemvak veel overzichtelijker, en is er voldoende ruimte tussen aanklikbare items waardoor het minder snel fout gaat met een aanraakcommando.

De taakbalk

De taakbalk is het vertrekpunt voor het openen van een aantal veelgebruikte besturingselementen. Van links naar rechts op de taakbalk: het widgets-venster (met actueel nieuws), het startmenu, het Win-X menu (gevuld met allerhande systeemtools), de zoekfunctie, Taakweergave (om snel te switchen tussen vensters en virtuele bureaubladen) en de aan de taakbalk vastgemaakte apps. Geheel rechts op de taakbalk is het systeemvak te vinden, deze bevat app- en systeempictogrammen, de knop Snelle instellingen (waarbij de systeempictogrammen voor het netwerk, het geluid en de batterij zijn samengevoegd), de klok, een weergave van het aantal ongelezen meldingen en de knop om het bureaublad weer te geven.

De instellingen van de taakbalk zijn snel toegankelijk via een rechter muisklik op de taakbalk, optie Taakbalkinstellingen (hiermee opent Instellingen > Persoonlijke instellingen > Taakbalk). Kan je niet wennen aan het gecentreerde startmenu en zie je de uitlijning liever op de klassieke wijze aan de linkerzijde? Dit is aan te passen via Gedrag van taakbalk, wijzig hier de optie Uitlijning van taakbalk in Links uitlijnen (in plaats van Centreren). En wordt de optie Taakbalk automatisch verbergen geactiveerd dan is de taakbalk alleen zichtbaar wanneer de cursor eroverheen wordt bewogen.

TIP: De standaard kleurinstelling voor de gebruikersinterface is lichtgrijs. Zelf geef ik de voorkeur aan meer kleur, dat is in te stellen via Instellingen > Persoonlijke instellingen > Kleuren.

De taakbalk op meerdere beeldschermen weergeven

Gebruik je meerdere beeldschermen dan wordt de taakbalk automatisch op alle aangesloten schermen weergegeven. De taakbalk wordt dan opgesplitst in een hoofdtaakbalk (voor het hoofdscherm, zoals dat bij Instellingen > Systeem > Beeldscherm > Meerdere beeldschermen is ingesteld) en aanvullende taakbalken (voor elk extra beeldscherm één). Standaard wordt het systeemvak alleen op het hoofdscherm weergegeven, terwijl de vastgemaakte en geopende apps op alle beeldschermen te zien zijn. Eventueel kunnen de taakbalken op de bijschermen worden opgeschoond zodat deze alleen nog de app-knoppen van de op het betreffende scherm geopende apps laten zien. Dit gaat via Instellingen > Persoonlijke instellingen > Taakbalk > Gedrag van taakbalk, wijzig de optie Bij gebruik van meerdere beeldschermen mijn taakbalk-apps weergeven op in Taakbalk met open venster (of in Hoofdtaakbalk en taakbalk met open venster als alle openstaande apps ook op de hoofdtaakbalk weergegeven moeten worden). Zie je de taakbalk liever alleen op het hoofdscherm, vink dan de optie Mijn taakbalk weergeven op alle beeldschermen uit. Jammer genoeg is er geen optie om de vastgemaakte apps naar eigen inzicht over de verschillende taakbalken te verdelen...

Het startmenu (knop Start)

Het startmenu van Windows opent via de knop Start (de knop met het Windows-logo op de taakbalk). Het startmenu bevat naast een snelkoppeling naar de zoekfunctie (bovenin het venster) ook een gedeelte voor vastgemaakte apps (onder het kopje Vastgemaakt) en een gedeelte voor aanbevolen apps en recent geopende bestanden (onder het kopje Aanbevolen).

Via Instellingen > Persoonlijke instellingen > Startmenu is de weergave van het startmenu aan te passen. Standaard toont het startmenu drie rijen met vastgemaakte apps. Het aantal rijen is bij onderdeel Indeling aan te passen naar vier rijen (optie Meer vastgemaakte items) of twee rijen (optie Meer aanbevelingen), hetgeen invloed heeft op het aantal weergegeven aanbevolen apps en recente bestanden. De aanbevolen apps kunnen eventueel worden verborgen door de optie Recent toegevoegde apps weergeven uit te schakelen. Heb je ook geen behoefte aan de recent geopende bestanden, schakel dan de optie Recent geopende items weergeven in Start, Jumplists en de Verkenner uit (let op, want hiermee worden ook de lijsten met recent geopende bestanden in de jumplists en de Windows Verkenner gewist!).

De knop Alle apps opent een alfabetisch geordende lijst met alle geïnstalleerde apps en systeemtools. Bovenin deze lijst staat een overzicht van meestgebruikte apps (heb je hier geen behoefte aan, schakel bij Instellingen > Persoonlijke instellingen > Startmenu dan ook de optie Meestgebruikte apps weergeven uit). Door op een van de kopjes (een letter of, wellicht meer voor de hand liggend, het &- of #-teken) te klikken, opent een alfabet-overzicht waarmee snel naar een andere letter in de lijst wordt gesprongen. De gele mapjes (bijvoorbeeld de map Windows Toegankelijkheid en de door apps toegevoegde mappen) kunnen via het pijltje worden uitgeklapt zodat onderliggende onderdelen bereikbaar zijn. Nb: de systeemtools in de mappen Accessoires, Systeem en Windows Systeembeheer (bekend van vorige Windows-versies) zijn verplaatst naar de ‘app’ Windows Tools.

De aan het startmenu vastgemaakte apps

Na de installatie van Windows bevat het startmenu in ieder geval al de door Microsoft toegevoegde apps en tools. Nieuw geïnstalleerde apps kunnen hier eenvoudig aan worden toegevoegd via de lijst Alle apps: klik met rechts op de betreffende app, optie Aan Start vastmaken. Onbelangrijke apps kunnen naar een minder prominente plek worden versleept, in een mapje worden geplaatst (door middel van ‘stapelen’), van het startmenu worden losgemaakt (optie Van Start losmaken) of helemaal van de computer verwijderd (optie Verwijderen). Dit laatste kan overigens ook via Instellingen > Apps > Geïnstalleerde apps, klik bij de te verwijderen app op de knop met de drie puntjes, optie Verwijderen.  Door de niet zo vaak gebruikte app-knoppen te stapelen is het mogelijk om ze samen te voegen tot één groepsknop met een zelfgekozen naam, zodat ze minder ruimte in beslag nemen.

De gebruikersaccount-knop en de aan/uit-knop

Onderin het startmenu zijn op subtiele wijze de gebruikersaccount-knop (voor het vergrendelen, afmelden of switchen naar een ander gebruikersaccount) en de aan/uit-knop (voor het afsluiten, opnieuw opstarten en het activeren van de slaapstand) verwerkt. Desgewenst kunnen hier nog knoppen voor het venster Instellingen, de persoonlijke mappen (voor documenten, afbeeldingen, muziek, video’s en gedownloade bestanden), het netwerk en de persoonlijke map (een verzamelmap met alle persoonlijke mappen in de map Gebruikers op de C:-schijf) aan worden toegevoegd, dit gaat via Instellingen > Persoonlijke instellingen > Startmenu > Mappen.

TIP: Opent het startmenu niet meer? Op de pagina over systeemherstel staan verschillende mogelijkheden om dit probleem op te lossen.

Het Win-X menu

Met een rechter muisklik op de startknop (bij aanraakschermen: door langdurig op de startknop te drukken) opent een menu met enkele veelgebruikte systeemtaken en opties voor slaapstand, afsluiten en herstarten. Dit menu is ook te openen met de toetscombinatie Win-X, vandaar dat het ook wel het Win-X menu wordt genoemd. Een aantal van de systeemtools die toegankelijk zijn via het Win-X menu, worden ook op deze website behandeld. Denk bijvoorbeeld aan Apparaatbeheer, Schijfbeheer, Terminal (Beheerder) en venster Instellingen.

Functies op de taakbalk: Zoeken, Taakweergave en Widgets

Uiterst links op de taakbalk staat de dynamische Widgets-knop (met onder andere het actuele weer, nieuws en sportuitslagen). In het midden staat de startknop met direct rechts daarvan het zoekvak en de taakbalkknop Taakweergave, de app-knoppen Windows Verkenner, Edge en Microsoft Store en eventueel zelf toegevoegde knoppen (zoals die voor venster Instellingen). De taakbalkitems Widgets, zoekvak en Taakweergave worden hierna kort toegelicht. Maak je er geen gebruik van dan kunnen de knoppen desgewenst worden verborgen via Instellingen > Persoonlijke instellingen > Taakbalk > Taakbalkitems.

Het zoekvak

De zoekvak opent de zoekfunctie van Windows. De zoekfunctie is multifunctioneel: de zoekresultaten bevatten apps, bestanden, instellingen (voor bijvoorbeeld printers, resolutie e.d.) en webresultaten. Zowel het zoekvak als het zoekvenster bevatten een blauwe Bing-knop waarmee de AI-assistent Copilot kan worden opgestart om op internet te zoeken. Heb je geen behoefte aan deze snelkoppelingen naar Copilot, verwijder ze dan via Instellingen > Privacy en beveiliging > Zoekmachtigingen, schakel de optie Zoekmarkeringen weergeven uit.

Het zoekvak is eventueel te wijzigen in een knop met zoekpictogram. Dit gaat via een rechter muisklik op de taakbalk, optie Taakbalkinstellingen, of via Instellingen > Persoonlijke instellingen > Taakbalk, optie Zoeken.

De knop Taakweergave

Met de knop rechts naast de zoekknop opent Taakweergave (tevens te openen met de toetscombinatie Win-Tab, en voor aanraakschermen: met een veegbeweging met drie vingers naar boven). De taakweergave bevat een overzicht van alle openstaande apps zodat snel van app gewisseld kan worden (vergelijkbaar met het taakvenster dat met de toetscombinatie Alt-Tab wordt getoond). Taakweergave heeft tevens een optie om virtuele bureaubladen aan te maken en daartussen te switchen.

 

De knop Widgets

De knop met de actuele weersinformatie uiterst links op de taakbalk wordt de knop Widgets genoemd. Met een klik op deze knop (voor aanraakschermen: met een veegbeweging vanaf de linkerrand) opent het venster met widgets: kleine, informatieve appjes die op dynamische wijze actuele informatie over bijvoorbeeld het weer, nieuws, aandelenkoersen, sportuitslagen en verkeersinformatie laten zien. Via de knop Meer opties (knop met 3 puntjes) zijn de widgets aan de bovenkant van het widgets-venster vast te maken (optie Widget vastmaken), naar eigen voorkeur aan te passen (optie Widget aanpassen) of te verwijderen (optie Deze widget verbergen). Met de knop Widgets toevoegen (de +-knop in de linker kolom van het widgets-venster) kunnen eenvoudig nieuwe widgets worden toegevoegd.

De app-knoppen

Zodra je een app opent, wordt het app-icoontje in de vorm van een knop aan de taakbalk toegevoegd. Alle geopende apps krijgen een subtiel streepje onder de knop: zo is in één oogopslag te zien welke apps geopend zijn. Staan er meer vensters van dezelfde app open dan worden de knoppen ‘gestapeld’ weergegeven (zoals bij de rechter knop voor Word in de afbeelding).

De aan de taakbalk vastgemaakte apps

Het is handig om veelgebruikte apps aan de taakbalk vast te maken zodat ze niet meer omslachtig via het startmenu opgestart hoeven te worden. Standaard bevat de taakbalk al app-knoppen voor Windows Verkenner, Edge en Microsoft Store. Het vastmaken van extra apps gaat als volgt: klik hiervoor in het startmenu met rechts op de betreffende app, optie Aan de taakbalk vastmaken. Of nóg makkelijker: open de betreffende app, klik met rechts op het in de taakbalk geplaatste icoontje en kies Aan taakbalk vastmaken. Op deze manier kunnen zelfs het venster Instellingen en het configuratiescherm snel toegankelijk worden gemaakt! De volgorde van de knoppen op de taakbalk kan door middel van slepen worden aangepast. Wordt een app niet meer gebruikt, dan is deze op vergelijkbare wijze (met een rechter muisklik op de knop, optie Van taakbalk losmaken) weer van de taakbalk los te maken.

Pop-upvenster met miniatuurweergaven

Wanneer met de muis over een app-knop in de taakbalk wordt bewogen, opent een pop-upvenster met miniatuurweergaven van alle openstaande vensters van die specifieke app. Deze functie is vooral handig wanneer meerdere vensters van dezelfde app open staan, en het venster dat je nu net nodig hebt achter andere vensters is verborgen. Via de miniatuurweergaven zijn deze ‘verborgen’ vensters snel te activeren (door op de bijbehorende miniatuurweergave te klikken) of af te sluiten (via kruisje rechts bovenin het miniatuurvenster). En wil je alleen even een korte blik op een van de vensters werpen, zonder deze te activeren? Beweeg de muis dan over een miniatuurweergave (zonder erop te klikken): het bijbehorende venster wordt hiermee naar de voorgrond gebracht, terwijl alle overige vensters tijdelijk worden geminimaliseerd.

Jumplist

Door met rechts op een app-icoontje in de taakbalk te klikken, opent de bij de app behorende Jumplist. Afhankelijk van de betreffende app bevat deze lijst snelkoppelingen naar recent geopende bestanden of websites en programma-afhankelijke opties (zoals het openen van een nieuw venster, het sluiten van alle openstaande vensters, de app vastmaken aan/losmaken van de taakbalk e.d.). Een regelmatig te openen bestand kan eventueel ook aan de jumplist worden vastgepind zodat deze altijd snel toegankelijk is: klik daarvoor met rechts op de in de jumplist getoonde (recent gebruikte) snelkoppeling en kies Aan deze lijst vastmaken.

Het systeemvak

Geheel rechts op de taakbalk bevindt zich het systeemvak met snelkoppelingen naar de op de achtergrond draaiende apps (zoals OneDrive), veelgebruikte Windows-onderdelen (zoals het geluidsvolume, de netwerkverbinding, Windows-beveiliging, de batterijstatus, het penmenu, het schermtoetsenbord, het virtuele touchpad), de datum-/tijdvermelding, de bel (die aangeeft of er nieuwe meldingen zijn) en tot slot de ‘knop’ Bureaublad weergeven.

Het overloopmenu

Links in het systeemvak worden de app-pictogrammen voor de op de achtergrond draaiende apps getoond. Om het systeemvak overzichtelijk te houden, kunnen app-pictogrammen in het overloopmenu worden verborgen (dit menu opent met het opwaartse pijltje). Via Instellingen > Persoonlijke instellingen > Taakbalk (of via een rechter muisklik op de taakbalk, optie Taakbalkinstellingen) > Andere systeemvakpictogrammen is in te stellen welke app-pictogrammen direct zichtbaar zijn in het systeemvak (optie Aan), en welke worden verborgen in het overloopmenu (optie Uit). De pictogrammen kunnen desgewenst ook door middel van verslepen tussen het systeemvak en het overloopmenu worden verplaatst.

TIP: Is de computer uitgerust met een aanraakscherm dan kan het interessant zijn om de pictogrammen voor het penmenu, schermtoetsenbord en virtueel touchpad te activeren. Dit gaat via een rechter muisklik op de taakbalk, optie Taakbalkinstellingen (ook te openen via Instellingen > Persoonlijke instellingen > Taakbalk) > Systeemvakpictogrammen.

Datum, tijd en kalender

Het systeemvak toont de tijd en de datum. Staan deze verkeerd ingesteld, wijzig ze dan via een rechter muisklik op de klok, optie Datum en tijd aanpassen (of via Instellingen > Tijd en taal > Datum en tijd). Met een muisklik op de klok openen twee vensters: de kalender en het meldingencentrum voor meldingen van Windows en apps. Heb je geen behoefte aan de kalender dan is deze te minimaliseren met het pijltje in de rechterbovenhoek.

Snelle instellingen

Links van de datum en tijd is een gedeelte gereserveerd voor de zogenaamde ‘snelle instellingen’ voor het netwerk, het geluid en (indien aanwezig) de batterij. De pictogrammen voor deze onderdelen zijn samengevoegd tot één knop waarmee het venster Snelle instellingen geopend wordt. Dit venster bevat knoppen voor veelgebruikte functies zoals de wifi-verbinding, de bluetooth-verbindingen, de vliegtuigstand, de batterijbesparende stand, de nachtlamp, de optie om naar een tweede scherm te projecteren en de toegankelijkheidsopties (sommige knoppen zijn alleen beschikbaar als de betreffende functionaliteit door de hardware wordt ondersteund, bijvoorbeeld de knop Batterij bij laptops en tablets). Via Snelle instellingen bewerken (de knop met het potlood) kunnen naar eigen behoefte knoppen (zoals Mobiele hotspot en Toetsenbordindeling) worden toegevoegd, verwijderd en/of naar een andere locatie worden versleept.

Onder de knoppen van het venster Snelle instellingen zijn, afhankelijk van het apparaat, een of twee schuifregelaars toegevoegd. De schuifregelaar voor de helderheid van het beeldscherm wordt alleen bij laptops en tablets getoond. Is de batterij bijna leeg of is de lichtintensiteit te hoog om prettig naar het scherm te kijken, dan kan de helderheid hier naar beneden worden bijgesteld. Met de tweede schuifregelaar kan het geluidsniveau direct worden aangepast (dit gaat nog makkelijker door met het wieltje van de muis te scrollen zodra de muiscursor op het volume-icoontje in het systeemvak staat). Via het pijltje rechts naast de schuifregelaar (de knop Audioapparaten beheren) kan snel naar een andere geluidsuitgang worden geswitcht (bijvoorbeeld van de geluidsboxen naar de koptelefoon). Een rechter muisklik op het speakericoontje (in het systeemvak) toont drie opties: Problemen met geluid oplossen, Volumemixer openen en Geluidsinstellingen. De volumemixer is een handige tool voor het aanpassen van het volume van afzonderlijke geluidskanalen, waaronder de systeemgeluiden en het geluid van apps zoals de browser Edge, mediaplayer etc. (zie de afbeelding). De optie Geluidsinstellingen opent het venster Instellingen > Systeem > Geluid alwaar nog meer instellingen voor het geluid kunnen worden doorlopen.

Meldingencentrum

Tijdens het gebruik van de computer ontvang je met grote regelmaat meldingen die wellicht je aandacht nodig hebben. Dat kunnen systeemmeldingen van Windows zijn, of meldingen van apps. Het belang van de meldingen loopt nogal uiteen: van serieuze systeemgerelateerde problemen en praktische zaken zoals alarmen en agenda-items, tot notificaties van social media (zoals Facebook, Twitter of Instagram) en vragen van Windows Feedback.

Nieuwe meldingen verschijnen als een pop-up rechts onderin het scherm, direct boven het systeemvak. Doe je niets met deze pop-up, dan wordt de melding bewaard in het Meldingencentrum. Het cirkeltje rechts van de klok toont hoeveel meldingen er op je staan te wachten om af te handelen. Het meldingencentrum opent met een klik op dit cirkeltje of op de klok (voor aanraakschermen: met een veegbeweging vanaf de rechterrand naar het midden van het scherm). Gelezen of afgehandelde meldingen kunnen eenvoudig via het kruisje worden verwijderd.

Zorgt de grote hoeveelheid meldingen van een specifieke app of Windows-onderdeel voor veel ergernis, blokkeer deze dan met een rechter muisklik op het bericht, optie Alle meldingen uitschakelen voor.... Wil je alleen de pop-ups in het systeemvak en/of het afspelen van het meldingsgeluid blokkeren, klik dan met rechts op een melding van deze app, optie Instellingen voor meldingen openen en deactiveer hier de opties Banners met meldingen weergeven en/of Een geluid afspelen wanneer er een melding binnenkomt. Via Instellingen > Systeem > Meldingen onder het kopje Meldingen van apps en andere afzenders is per app in te stellen of deze meldingen mag tonen (klik eventueel door om specifieke wijzigingen voor de betreffende app aan te brengen).

Wil je in zijn geheel geen meldingen meer ontvangen, schakel dan bij sub Meldingen de optie Meldingen uit. Wil je nog wel meldingen ontvangen maar mogen deze niet op het vergrendelingsscherm worden weergegeven en/of geen meldingsgeluid afspelen, klik dan door bij deze optie en vink de bijbehorende opties uit. Hecht je wel waarde aan de meldingen maar wil je ze tijdelijk dempen (bijvoorbeeld omdat je geconcentreerd aan het werk bent), dan kan een focussessie uitkomst bieden.

Taalbalk

Zijn meerdere invoertalen en toetsenbordindelingen geïnstalleerd (bij Instellingen > Tijd en taal > Taal en regio) dan toont het systeemvak de taalbalk waarmee tussen de verschillende invoertalen en toetsenbordindelingen kan worden geswitcht (in de afbeelding de knop NLD).

Hardware veilig verwijderen en media uitwerpen

Om het risico op gegevensverlies te minimaliseren, is iedereen er gewend aan geraakt om een via USB aangesloten externe schijf, USB-stick of andersoortige opslag eerst netjes af te melden via de optie Hardware veilig verwijderen en media uitwerpen in het systeemvak. Inmiddels is dit niet meer nodig, schrijfcache wordt voor dergelijke media namelijk niet meer gebruikt. Dit heeft wel als nadeel dat een aangesloten opslagapparaat traag kan reageren, in dat geval kan je de schrijfcache alsnog inschakelen (via Apparaatbeheer, onderdeel Schijfstations, rechter muisklik op de betreffende schijf, optie Eigenschappen, tabblad Beleidsregels, activeer de optie Beste prestaties). Hierdoor moet de opslag voortaan wel weer softwarematig losgekoppeld worden!

Digitale pen (stylus)

Is een digitale pen aangesloten en wordt deze geactiveerd (door op de knop van de pen te drukken), dan opent het Microsoft Whiteboard en wordt een pictogram voor het penmenu (een afbeelding van een schrijvende pen) aan het systeemvak toegevoegd. Via een klik op het Pen-pictogram opent het knipprogramma. Dit is handig, want zo kan snel een schermafdruk gemaakt worden die vervolgens direct met de pen van aantekeningen kan worden voorzien. Met het virtuele whiteboard en de pen kunnen digitale schetsen worden gemaakt, bewaard en/of gedeeld. Deze feature is alleen interessant wanneer wordt gewerkt met een aanraakscherm in combinatie met een digitale pen (zie Instellingen > Bluetooth en apparaten > Pen en Windows Ink voor meer informatie over het gebruik van Windows Ink en de digitale pen).

Schermtoetsenbord

Een schermtoetsenbord is met name makkelijk voor aanraakschermen, maar kan ook met een gewoon scherm nuttig zijn als er even geen toetsenbord is aangesloten. Maak je regelmatig gebruik van het schermtoetsenbord, voeg dan een snelkoppeling aan het systeemvak toe via Instellingen > Persoonlijke instellingen > Taakbalk > Systeemvakpictogrammen, optie Schermtoetsenbord.

De knop ‘Bureaublad weergeven’

Wordt met de muis over het smalle streepje rechts naast de klok in het systeemvak bewogen, dan verschijnt de ‘knop’ Bureaublad weergeven. Met deze functie, die ook te activeren is met de toetscombinatie Win-D, worden in één moeite alle openstaande vensters geminimaliseerd of weer geopend. De knop Bureaublad weergeven is desgewenst van de taakbalk te verwijderen via Instellingen > Persoonlijke instellingen > Taakbalk > Gedrag van taakbalk, optie Selecteer de uiterste hoek van de taakbalk om het bureaublad weer te geven.

Het bureaublad

Het eerste wat in het oog springt bij het bureaublad, is de achtergrond. Direct na installatie van Windows toont het bureaublad de standaard Windows 11-afbeelding. De bureaubladachtergrond kan echter ook eenvoudig naar eigen smaak worden gepersonaliseerd met een afbeelding uit de eigen collectie, een effen kleur, een diavoorstelling of een roulerende Windows-spotlight foto! Dit gaat via een rechter muisklik op een leeg gedeelte van het bureaublad, optie Aan persoonlijke voorkeur aanpassen (of via Instellingen > Persoonlijke instellingen) > Achtergrond, selecteer hier een van de volgende opties:

• Afbeelding: Er is keuze uit een standaardafbeelding van Windows of een foto uit de eigen collectie (knop Door foto’s bladeren). Het internet staat overigens vol met de meest fantastische, gratis te downloaden wallpapers.
• Effen kleur: Het aantal achtergrondkleuren lijkt in eerste instantie beperkt, met de knop Kleuren weergeven kan echter elke gewenste kleur worden toegevoegd.
• Diavoorstelling: Selecteer de gewenste map met afbeeldingen (via de knop Bladeren) en wijzig desgewenst het interval om het bureaublad frequenter te laten wisselen (standaard is het interval ingesteld op 30 minuten). Wil je graag verrast worden met random foto’s uit je fotoarchief, activeer dan de optie Volgorde van afbeeldingen in willekeurige volgorde weergeven. De optimale weergave van een afbeelding of diavoorstelling is afhankelijk van de grootte van het beeldscherm, dat vergt dus wat experimenteren met de optie Afbeelding aanpassen zodat deze op uw bureaublad past! Zelf zie ik het liefst een (roulerende) fotocollage uit mijn fotoarchief (zoals in de afbeelding), daarvoor gebruik ik de tool John’s Background Switcher (download https://johnsad.ventures/software/backgroundswitcher/).
• Windows-spotlight: Windows-spotlight bevat een collectie prachtige afbeeldingen uit de zoekmachine Bing, met deze optie kunnen ze als bureaubladachtergrond rouleren.

Snelkoppelingen op het bureaublad

Het bureaublad is een centrale plek in Windows waar gemakkelijk naar teruggekeerd wordt. Het bureaublad is voor veel gebruikers dan ook een ideale locatie om snelkoppelingen naar mappen, bestanden, veelgebruikte programma’s (apps) en websites op te plaatsen. Het advies is wel om het bureaublad hierbij overzichtelijk te houden.

Snelkoppelingen naar mappen en bestanden maak je eenvoudig vanuit de Windows Verkenner: klik met rechts op het bestand, optie Meer opties weergeven, optie Kopiëren naar, optie Bureaublad (snelkoppeling maken). Let op: sla bestanden altijd eerst op in een van de persoonlijke mappen (Documenten, Afbeeldingen e.d.) en plaats daarna pas een snelkoppeling van zo’n bestand op het bureaublad, dit verkleint de kans dat bestanden per ongeluk worden verwijderd!

Het maken van een snelkoppeling naar een app gaat het makkelijkst door de betreffende app vanuit de app-lijst (te openen met de knop Alle apps in het startmenu) naar het bureaublad te slepen. De ‘verborgen’ systeemmap Applications (te openen door het pad shell:appsfolder in de adresbalk van de Windows Verkenner te plakken) bevat overigens nog véél meer apps waar ook een snelkoppeling van gemaakt kan worden: klik met rechts op de gewenste app, optie Snelkoppeling maken.

Ook het maken van een snelkoppeling naar een website is doorgaans eenvoudig: open de betreffende pagina in de browser en sleep het slotje in de adresbalk naar het bureaublad. Het nadeel van deze methode is dat het logo van de snelkoppeling na verloop van tijd vervangen wordt door het nietszeggende icoontje van de browser. Op de pagina over Edge wordt een alternatieve manier beschreven om een snelkoppeling naar een website te maken waarbij het icoontje van de betreffende website wél wordt weergegeven.

De snelkoppelingen naar standaardonderdelen uit de Windows Verkenner (de map Computer (oftewel Deze pc), de prullenbak, de map met persoonlijke bestanden, het netwerk en het configuratiescherm) zijn eenvoudig aan het bureaublad toe te voegen of te verwijderen via Instellingen > Persoonlijke instellingen > Thema’s > Instellingen voor bureaubladpictogrammen.

TIP: Zijn de aan het bureaublad toegevoegde snelkoppelingen niet zichtbaar? Controleer dan met een rechter muisklik op het bureaublad, optie Beeld of de optie Bureaubladpictogrammen weergeven is aangevinkt.

Afmeting en rangschikking pictogrammen wijzigen

Vind je de pictogrammen op het bureaublad te groot of juist te klein? Het formaat kan eenvoudig worden gewijzigd met een rechter muisklik op het bureaublad, optie Beeld, opties Grote, Normale of Kleine pictogrammen (of op alternatieve wijze: minimaliseer alle apps met de toetscombinatie Win-D, druk vervolgens de Ctrl-toets in en scrol tegelijkertijd het wieltje van de muis op of neer). Een waarschuwing is wel op zijn plaats: door het verkleinen of vergroten van pictogrammen wordt de rangschikking op het bureaublad gewijzigd. De pictogrammen kunnen dan wel weer netjes worden geordend (door met rechts op een leeg gedeelte van het bureaublad te klikken en vervolgens te kiezen voor Beeld, Pictogrammen Automatisch schikken, eventueel aangevuld met de optie Pictogrammen uitlijnen op raster), maar de oude indeling komt hier niet mee terug.

Een back-up van de indeling van de bureaubladpictogrammen maken

Is de indeling van de snelkoppelingen op het bureaublad na een herstart van Windows een rommeltje geworden, ververs dan het bureaublad (via een rechter muisklik op het bureaublad, optie Meer opties weergeven, optie Vernieuwen), wijzig de naam van de snelkoppeling en/of verwijder het bestand C:\Gebruikers\inlognaam\AppData\Local\IconCache.db. Heb je veel snelkoppelingen op het bureaublad staan? Maak dan een back-up van de indeling, altijd handig om achter de hand te hebben wanneer de pictogrammen om een of andere reden door elkaar gehusseld zijn. Dit kan bijvoorbeeld met de tool DesktopOK (download: www.softwareok.com/?seite=Freeware/DesktopOK; bestand DesktopOK_x64.zip). Klik op de knop Opslaan om de indeling vast te laten leggen in het bestand C:\Gebruikers \inlognaam \AppData \Roaming \DesktopOK \DesktopOK.ini. Gaat het mis dan kan de back-up met de knop Terugzetten eenvoudig worden teruggezet. Desgewenst kan de indeling ook in een apart DOK-bestand worden opgeslagen (via de menubalk, DesktopOK, optie Pictogramindeling opslaan als ‘*.dok’) zodat deze is over te zetten naar een andere computer of na een herinstallatie van Windows kan worden teruggezet (optie Pictogramindeling laden uit ‘*.dok’).

LET OP: Met DesktopOK wordt een back-up van de lay-out van de snelkoppelingen gemaakt, dus niet van de snelkoppelingen zelf! Wil je ook de snelkoppelingen veiligstellen, maak dan een kopie van de map C:\Gebruikers \inlognaam \Bureaublad.

Werken met meerdere bureaubladen

In Windows 11 kan met meerdere virtuele bureaubladen worden gewerkt. Dit is met name handig om verschillende werkomgevingen van elkaar te scheiden: bijvoorbeeld één voor werk en één voor privézaken. Onderin het venster van Taakweergave (te openen via het icoontje op de taakbalk, of met de toetscombinatie Win-Tab) zijn de reeds aangemaakte bureaubladen zichtbaar. Door op een van de virtuele bureaubladen te klikken, wordt snel naar dit bureaublad overgestapt. Via het plusteken bij Nieuw bureaublad is een nieuw bureaublad aan te maken, de volgorde is door middel van slepen aan te passen. Met een dubbelklik op de naam van een bureaublad is deze van een passende naam te voorzien. Via Instellingen > Persoonlijke instellingen > Achtergrond, optie Achtergrond aan uw persoonlijke voorkeur aanpassen kan elk afzonderlijk bureaublad van een eigen achtergrond worden voorzien.

Door middel van slepen zijn openstaande programma’s naar een ander bureaublad te verplaatsen. Het is ook mogelijk om een openstaand venster op alle bureaubladen te tonen (dit is met name handig wanneer een specifiek programma altijd zichtbaar moet zijn op één van de aangesloten beeldschermen, bijvoorbeeld het e-mailprogramma of streaming tv): klik vanuit de taakweergave met rechts op het betreffende venster en activeer de optie Dit venster weergeven op alle bureaubladen. Moeten alle geopende vensters van één specifiek programma (bijvoorbeeld de vensters van de Windows Verkenner) ook op de andere bureaubladen worden weergegeven, activeer dan ook de optie Vensters van deze app weergeven op alle bureaubladen.

TIP: Wordt regelmatig met meerdere bureaubladen gewerkt, maak dan gebruik van de volgende sneltoetsen: Win-Ctrl-D (voor het aanmaken van een nieuw bureaublad), Win-Ctrl-F4 (voor het sluiten van het huidige bureaublad) en Win-Ctrl in combinatie met de pijltjestoets naar links of rechts (voor het wisselen tussen bureaubladen).

Contextmenu's

De gebruikersinterface van Windows maakt gebruik van contextmenu’s: kleine venstertjes met onderwerpspecifieke opties en instellingen. Een contextmenu opent met een rechter muisklik op een item (voor aanraakschermen: door langdurig op een item te drukken). Contextmenu’s vind je onder andere bij Windows-onderdelen (zoals de taakbalk, het startmenu en het bureaublad), bij de app-knoppen en bij mappen en bestanden in programma’s (bijvoorbeeld in de Windows Verkenner). Vergeleken met eerdere Windows-versies bevat het contextmenu van de Windows Verkenner relatief weinig opties, het klassieke uitgebreide contextmenu is echter nog steeds te openen via de optie Meer opties weergeven. Wil je het klassieke contextmenu direct openen (bijvoorbeeld bij de aan de taakbalk vastgemaakte apps), houd dan tijdens de rechter muisklik ook de Shift-toets ingedrukt!

Vensters

Alle apps (bijvoorbeeld de Office-programma’s, de Windows Verkenner e.d.) openen in een venster. Deze vensters kunnen schermvullend worden weergegeven, in aangepaste grootte, of geminimaliseerd naar de taakbalk (bij minimaliseren is de app nog wel in gebruik, maar niet geopend op het bureaublad). De bekendste manier om de weergave van het venster aan te passen, gaat via de knoppen Minimaliseren, Maximaliseren/Vorig formaat en Sluiten rechts bovenin het venster.

Er zijn echter meer manieren om vensters te openen, maximaliseren, minimaliseren en/of af te sluiten! Met een dubbelklik op de titelbalk van een venster wordt bijvoorbeeld snel gewisseld tussen Maximaliseren en Vorig formaat. En met de toetscombinatie Win-D worden alle geopende vensters direct naar de taakbalk geminimaliseerd of weer geopend. De Win-toets in combinatie met de pijltjestoetsen doet programma’s maximaliseren, minimaliseren of naar voorgedefinieerde plekken verplaatsen (zie de dockingfunctie hierna). De toetscombinatie Win-Home minimaliseert alle openstaande programma’s, met uitzondering van het actieve venster (de oude situatie wordt hersteld door deze toetscombinatie nogmaals te gebruiken). Ook door het actieve venster met de linkermuisknop vast te houden en stevig te schudden, worden alle overige vensters geminimaliseerd. Dit wordt de Aero Shake-functie genoemd en kan via Instellingen > Systeem > Multitasking, optie Titelbalk venster schudden worden in- en uitgeschakeld. En met de toetscombinatie Alt-F4 wordt het actieve venster afgesloten.

Vensters naar een voorgedefinieerde plek verplaatsen (de redockingfunctie)

Met de redockingfunctie kunnen vensters in een handomdraai naar een voorgedefinieerde plek op het scherm worden verplaatst. De redockingfunctie is op verschillende manieren aan te sturen:

• Door middel van slepen:
  Klik met de linkermuisknop op de titelbalk van een venster, houd de muisknop ingedrukt en sleep het venster naar een rand of hoek van het scherm. Laat het venster los zodra een voorbeeld van de voorgedefinieerde plek wordt getoond. Zodra het venster wordt losgelaten, wordt deze als een magneet over een heel, half of kwart scherm verdeeld en kan direct de resterende ruimte op het scherm worden gevuld met andere openstaande vensters.
• Met de Win-toets in combinatie met de pijltjestoetsen:
  De Win-toets in combinatie met de pijltjestoetsen doet het actieve venster maximaliseren (pijltje omhoog), minimaliseren (pijltje naar beneden) of naar een hoek verplaatsen (bijvoorbeeld naar de linker bovenhoek met een pijltje naar links, gevolgd door een pijltje omhoog). Zodra de Win-toets losgelaten wordt, kan de resterende ruimte van het scherm direct worden gevuld met andere openstaande vensters.
• Met het intuïtieve pop-upvenster:
  Met een muisbeweging over de maximaliseer-knop van een app-venster opent het pop-upvenster van de redockingfunctie met voorgedefinieerde plekken (deze functie is ook met de toetscombinatie Win-Z te openen, waarna de positie met de numerieke toetsen gekozen kan worden). Door de titelbalk van een venster naar de bovenrand van het scherm te slepen, wordt een vergelijkbare pop-up bovenin het beeld weergegeven. Nadat de keuze voor vlakverdeling en locatie is gemaakt, wordt het betreffende venster direct verplaatst en kan de resterende ruimte op het scherm worden gevuld met andere geopende vensters.

Passen de voorgedefinieerde verhoudingen niet goed bij de inhoud van de geplaatste vensters? Beweeg de muis dan over de scheidingslijn tussen de vensters zodat een dikke lijn verschijnt. Door deze lijn te verslepen, kan de indeling van de vensters eenvoudig worden aangepast. De instellingen van de dockingfunctie zijn eventueel aan te passen via Instellingen > Systeem > Multitasking > Uitgelijnde vensters (klap het menu uit voor de opties). Schakel je de dockingfunctie liever uit, deactiveer de optie dan.

TIP: Wil je zelf zones kunnen instellen, kijk dan eens naar de PowerToy FancyZones van Microsoft.

Openingslocatie app-vensters vastleggen

Voor velen een bron van irritatie: apps die steeds maar weer op dezelfde ongewenste plek en/of in een ongewenst formaat openen. Hoewel Windows de laatst toegepaste locatie- en formaatwijziging zou moeten onthouden, blijkt dit in de praktijk zelden het geval. Er is gelukkig een simpele oplossing: klik met de rechtermuisknop op een leeg gedeelte van de titelbalk van het venster, kies Formaat wijzigen en wijzig de vensterranden door met de muis aan de hoeken en/of de randen te trekken. Herhaal deze procedure indien nodig een aantal keer totdat de nieuwe locatie permanent vastligt.