Instellingen Windows 11: onderdeel Toegankelijkheid

Deze pagina bevat informatie over het onderdeel Toegankelijkheid van het venster Instellingen.

Sub Tekengrootte

Via sub Tekengrootte is de tekengrootte van de meeste teksten aan te passen. Denk hierbij aan de vaste elementen zoals menubalken in app-vensters, venster Instellingen, de Windows Verkenner e.d. Een verademing als de ogen niet meer zo goed zijn, en de resolutie van het scherm hoog is! Ga er wel voorzichtig mee om, een groter lettertype neemt nu eenmaal meer ruimte in beslag waardoor je het risico loopt dat teksten niet meer helemaal passen. Als alternatief kan ook de ingestelde resolutie worden verlaagd en/of de schaalgrootte worden aangepast, zodat álles op het scherm groter wordt weergegeven. Dit gaat via Instellingen > Systeem > Beeldscherm.

Sub Visuele effecten

Sub Visuele effecten bevat opties voor de in apps gebruikte schuifbalken, de transparantie-effecten (voor het startmenu, de taakbalk, titelbalken van vensters e.d.) en de animatie-effecten (oftewel de overgangseffecten tussen de verschillende schermen). Worden de Windows-meldingen in het systeemvak te kort weergegeven om ze fatsoenlijk te kunnen lezen, verhoog dan het aantal seconden bij de optie Meldingen na deze tijd sluiten.

Sub Muisaanwijzer en aanraken

Bij sub Muisaanwijzer en aanraken kan de stijl, kleur en grootte van de muisaanwijzer worden aangepast. In geval van een aanraakscherm kan bij Aanraakindicator de visuele feedback bij aanraken worden uitgezet, of juist extra worden benadrukt (de aanraakindicator zorgt ervoor dat het net lijkt of het scherm bij aanraking licht wordt ingedrukt).

Sub Tekstcursor

Sub Tekstcursor bevat instellingen voor de weergave van de tekstcursor. Soms is het lastig om de cursor snel terug te vinden, bijvoorbeeld op een pagina gevuld met tekst. Door de optie Tekstcursorindicator te activeren, krijgt de tekstcursor aan de boven- en onderkant een opvallend felgekleurd bolletje zodat deze goed opvalt. De toegevoegde waarde van de optie Dikte van de tekstcursor is beperkt.

TIP: Het knipperen van de cursor maakt het eenvoudig te achterhalen waar deze zich bevindt. Leidt het echter af dan kan je deze optie ook uitschakelen via het configuratiescherm, onderdeel Toetsenbord, schuifbalk Knippersnelheid van aanwijzer.

Sub Vergrootglas

Met de optie Vergrootglas (of de toetscombinatie Win-+) wordt het vergrootglas-menu geactiveerd: een nuttige tool voor slechtzienden om een gedeelte van het scherm beter leesbaar te maken of teksten hardop voor te laten lezen. Het in- en uitzoomen wordt aangestuurd met de toetscombinaties Win-+ en Win--, of door de toetscombinatie Ctrl-Alt ingedrukt te houden tijdens het scrollen met het muiswieltje. Het vergrootglas wordt afgesloten met het kruisje (rechts bovenin het venster), of met de toetscombinatie Win-Esc.

Volgens de standaard instellingen wordt het volledige scherm als vergrootglas gebruikt, persoonlijk vind ik het praktischer om hier een kleiner gebied voor te gebruiken zodat het gehele scherm zichtbaar blijft. Wijzig hiervoor de optie Weergave van Volledig scherm naar Vastgezet of Lens (experimenteer eventueel ook nog even met de onderliggende opties). Met de optie Kleuren omkeren wordt het contrast van het vergrootglas omgedraaid, sommigen vinden dit prettiger lezen. Laat je een tekst liever voorlezen, open dan het vergrootglas-menu, plaats de cursor bij het begin van de tekst en klik op de knop Afspelen/onderbreken. Of klik op de knop Lezen vanaf hier, en vervolgens op het eerste woord van de voor te lezen tekst.

TIP: De browser Edge beschikt ook over een goede voorleesfunctie!

Sub Kleurfilters

Kleurenblind? Schakel hier dan het kleurfilter in en kies het gewenste filter om het contrast tussen specifieke kleuren te vergroten!

Sub Contrastthema's

Via sub Contrastthema’s is het contrast te wijzigen zodat de weergave op het scherm beter leesbaar is. Voor de doorsnee gebruiker niet interessant maar in geval van slechtziendheid een welkome optie!

Sub Verteller

Sub Verteller (ook wel Narrator genoemd) is een schermlezer die de informatie op het scherm omzet in spraak. Zodoende kan je beluisteren welke teksten, bestanden en besturingselementen op het scherm worden weergegeven. Wil je de Verteller gaan gebruiken, neem dan even de tijd om de vele instellingen te doorgronden.

Sub Audio

Bij sub Audio, optie Mono-audio kan de audio-uitgang op mono worden gezet zodat het geluid van het linker- en het rechterkanaal worden samengevoegd. Hierdoor is slechts één oortje nodig om alles te horen, het andere oor kan dan gebruikt worden voor omgevingsgeluiden (dit is met name interessant voor mobiele apparaten). De optie Mijn scherm laten knipperen tijdens audiomeldingen laat de titelbalk, het venster of het gehele scherm knipperen wanneer een systeemgeluid wordt afgespeeld.

Sub Ondertitels

Bij sub Ondertitels wordt vastgelegd hoe de ondertiteling eruit moet komen te zien (Windows 11 biedt ondersteuning voor de bestandsformaten ASS, SRT en SSA). Daarnaast bevat deze sub een optie om Engelstalige uitzendingen live te ondertitelen (tevens te activeren met de toetscombinatie Win-Ctrl-L, of via de knop Toegankelijkheid in het venster Snelle instellingen in het systeemvak). De kwaliteit van de ondertitels is goed: ze worden bijna foutloos en nauwelijks vertraagd gegenereerd. Het enige dat nog ontbreekt, is een live vertaling...

Sub Spraak

Met de dicteerfunctie Stem typen (te activeren met de toetscombinatie Win-H of met de microfoon-knop op het virtuele toetsenbord) kunnen Nederlands gesproken teksten snel worden ingevoegd op de plek waar de cursor zich bevindt. Daarnaast beschikt Windows over Windows Spraakherkenning (ook te activeren met de toetscombinatie Win-Ctrl-S) om Windows met de stem aan te sturen. Helaas biedt het Nederlandse taalpakket nog geen ondersteuning voor spraakherkenning. De talen die momenteel wel worden ondersteund, zijn Engels, Frans, Duits, Italiaans, Japans, Spaans, Portugees en Mandarijn. Wil je het toch een keer proberen, stel dan een van deze talen in via Instellingen > Tijd en taal > Spraak.

Sub Toetsenbord

Deze sub bevat instellingen voor toetscombinaties. Is het lastig om toetscombinaties met de Shift-, Ctrl-, Alt- of Win-toets tegelijkertijd in te drukken, schakel dan de optie Plaktoetsen in zodat ze achter elkaar ingedrukt kunnen worden (in plaats van tegelijkertijd). Met de optie Filtertoetsen worden per ongeluk ingevoerde korte of herhaalde toetsaanslagen genegeerd, dit is met name handig wanneer je te maken hebt met een gevoelig toetsenbord. Klik nog even door op de opties voor plak- en filtertoetsen om meer instelmogelijkheden te openen. Ontvang je graag een waarschuwingsgeluidje bij het indrukken van de CapsLock-, NumLock- of ScrollLock-toets, activeer dan de optie Wisseltoetsen.

Schermtoetsenborden

Op aanraakschermen is het vrij logisch om met een schermtoetsenbord te werken, maar ook op apparaten zonder aanraakscherm kan een schermtoetsenbord handig zijn (bijvoorbeeld omdat het gewone toetsenbord even is losgekoppeld). Windows 11 bevat twee verschillende schermtoetsenborden, het eerste is te activeren via sub Toetsenbord, optie Schermtoetsenbord (of via de toetscombinatie Win-Ctrl-O). Maak je veel gebruik van dit schermtoetsenbord, pin hem dan direct aan de taakbalk vast met een rechter muisklik op het icoontje in de taakbalk, optie Aan taakbalk vastmaken.

Het andere schermtoetsenbord wordt op een aanraakscherm automatisch geactiveerd wanneer een invoerveld (bijvoorbeeld de adresbalk van de browser) wordt aangeraakt, maar is ook handmatig te activeren via Instellingen > Persoonlijke instellingen > Tekstinvoer > Schermtoetsenbord, knop Toetsenbord openen. Maak je regelmatig gebruik van dit schermtoetsenbord, plaats deze dan als snelkoppeling in het systeemvak via Instellingen > Persoonlijke instellingen > Taakbalk, optie Schermtoetsenbord. Dit schermtoetsenbord bevat ook een verzameling emoji, animated GIF’s, kaomoji (afbeeldingen gevormd door letters, cijfers en leestekens) en symbolen. Is tekst naar het klembord gekopieerd dan wordt deze ook bovenin het schermtoetsenbord toegevoegd. Deze extra symbolen zijn verstopt achter het icoontje met het hartje (links bovenin het schermtoetsenbord), maar zijn ook beschikbaar in een apart venstertje dat opent met de toetscombinatie Win-. of Win-;. Wijzig eventueel de indeling en de vormgeving van het schermtoetsenbord via de knop Instellingen (het tandwiel linksboven), opties Toetsenbordindeling en Thema en formaat wijzigen.

TIP: Heb je behoefte aan tekstsuggesties (bovenin het schermtoetsenbord, of zwevend boven de cursor bij gebruik van het normale toetsenbord)? Deze zijn te activeren bij Instellingen > Tijd en taal > Typen.

Sub Muis

Activeer bij sub Muis de optie Muisbesturingstoetsen om de muisaanwijzer met behulp van de pijltjes op het numerieke toetsenblok aan te sturen. Nadeel is wel dat het numerieke toetsenblok hierdoor niet meer gebruikt kan worden voor het invoeren van cijfers.

Sub Ogenbediening

Is een ogentracker geïnstalleerd dan kan Windows door middel van oogbewegingen worden aangestuurd.