Gebruikersaccounts beheren/afstellen (Windows 11)

Het is raadzaam om voor iedere gebruiker een eigen gebruikersaccount aan te maken, elk persoon heeft namelijk eigen voorkeursinstellingen, documenten, e-mail, contactpersonen, agenda, internetfavorieten en wellicht ook nog een chatprogramma. Bereid dit goed voor, het instellen van een gebruikersaccount kost namelijk al snel een half uur werk! Deze pagina geeft uitleg over de instelopties, het omzeilen van de beperkte rechten en het scheiden van persoonlijke bestanden en systeembestanden. Tevens passeren enkele aan gebruikersaccounts gerelateerde problemen de revue.

Gebruikersaccount aanmaken: lokaal of aan Microsoft-account gekoppeld

Een gebruikersaccount kan worden ingesteld als een ‘ouderwets’ lokaal gebruikersaccount of als een aan een Microsoft-account gekoppeld gebruikersaccount. Is het gebruikersaccount aan een Microsoft-account gekoppeld dan worden bestanden en instellingen zo veel mogelijk gesynchroniseerd met de online opslag van Microsoft (zodat de gepersonaliseerde werkomgeving en persoonlijke bestanden vanaf verschillende apparaten beschikbaar zijn, hetgeen ook handig is bij het overstappen op een nieuwe pc!). Het voordeel van een lokaal account is juist dat er geen persoonlijke gegevens met Microsoft worden gedeeld (ervan uitgaand dat je niet met je Microsoft-account bij individuele apps aan meldt).

Omdat de naam van de onder C:\Gebruikers aangemaakte gebruikersmap achteraf niet meer is te wijzigen (zie kader verderop), is het verstandig om eerst een nieuw lokaal gebruikersaccount aan te maken en deze pas achteraf te koppelen aan een Microsoft-account. Dit heeft twee voordelen: de persoonlijke mappen (zoals Documenten en Afbeeldingen) worden niet direct naar de map OneDrive verplaatst, en de zelfgekozen naam wordt als accountnaam gebruikt (in plaats van het eerste deel van het e-mailadres). Plaats in de naam bij voorkeur géén spatie. De voor het account aangemaakte gebruikersmap bevat dan namelijk óók een spatie, en sommige programma’s kunnen daar niet mee overweg.

Aan het einde van de installatie van Windows wordt een eerste gebruikersaccount aangemaakt. Omdat Microsoft graag wil dat dit gebruikersaccount aan een Microsoft-account wordt gekoppeld, is dit zelfs verplicht. Er is nog wel een workaround waarmee een lokaal gebruikersaccount kan worden aangemaakt: geef een e-mailadres op waarvan bekend is dat deze door Microsoft is geblokkeerd (bijvoorbeeld info@test.nl), en een willekeurig wachtwoord. De setup zal nu aangeven dat het wachtwoord onjuist is, en automatisch de procedure opstarten om alsnog een lokaal account aan te maken.

Microsoft-accounts kunnen achteraf altijd nog naar een lokaal account omgezet worden (via Instellingen > Accounts > Uw info, link In plaats daarvan aanmelden met een lokaal account), en omgekeerd kunnen lokale accounts ook altijd weer worden omgezet naar een Microsoft-account (link In plaats daarvan aanmelden met een Microsoft-account). Extra gebruikersaccounts kunnen worden toegevoegd via Instellingen > Accounts > Andere gebruikers, knop Account toevoegen. De optie voor een lokaal account is verstopt achter de link Ik beschik niet over de aanmeldgegevens van deze persoon, link Gebruiker zonder Microsoft-account toevoegen.

lokaal account                       vs.                           Microsoft-account

Beheerrechten voor account instellen: Standaardgebruiker of Administrator

Windows werkt met Administrator-accounts met uitgebreide beheerrechten (ook wel administratorrechten genoemd) en Standaardgebruiker-accounts met beperkte beheerrechten (zodat ze geen systeemwijzigingen kunnen doorvoeren). Het eerst aangemaakte gebruikersaccount in een nieuwe Windows-installatie is altijd een administratoraccount, elk daaropvolgend account wordt automatisch als standaardgebruiker ingesteld. Omdat de beperkte rechten tijdens het afstellen van een gebruikersaccount voor problemen kunnen zorgen, is het verstandig om het aangemaakte account eerst om te zetten naar een administratoraccount (direct met de knop Accounttype wijzigen, of achteraf via Instellingen > Accounts > Andere gebruikers, selecteer het account, knop Accounttype wijzigen) en deze pas terug te zetten naar een standaard gebruikersaccount (als je dat al wil…) nadat alle programma’s zijn geïnstalleerd en de bijbehorende instellingen zijn doorlopen. Let wel op dat er minimaal één administratoraccount actief blijft omdat anders alleen nog via het verborgen administratoraccount controle over Windows verkregen kan worden! Zie elders op deze website voor meer informatie over beheerrechten.

Accountnaam wijzigen

De naam van een gebruikersaccount (in bovenstaand voorbeeld respectievelijk ‘Menno’ en ‘Menno Schoone’) kan altijd nog achteraf worden gewijzigd. Is het gebruikersaccount gekoppeld aan een Microsoft-account dan is de naam online aan te passen via de link https://account.microsoft.com/profile/edit-name (meld aan met het betreffende Microsoft-account). De naam van een lokaal account is te wijzigen via het configuratiescherm, onderdeel Gebruikersaccounts, link Uw accountnaam wijzigen.

Het gebruikersaccount beveiligen

Wordt de pc door meerdere personen gebruikt, bevat het gevoelige informatie of betreft het een mobiel apparaat, dan is het zinvol om het gebruikersaccount via Instellingen > Accounts > Aanmeldingsopties te beveiligen met een wachtwoord, pincode, afbeeldingswachtwoord en/of biometrische ontgrendeling (zoals gezichtsherkenning of vingerafdrukherkenning). Veel Windows-gebruikers denken dat de toegang tot de persoonlijke gegevens afdoende wordt beveiligd door het account te voorzien van een wachtwoord. Iemand met fysieke toegang tot de computer kan echter tot meer informatie toegang krijgen dan je voor mogelijk houdt. Met de juiste tools is een wachtwoord eenvoudig te omzeilen, en via het verborgen administratoraccount is het vrij eenvoudig toegangsrechten tot beveiligde accounts en persoonlijke bestanden te verkrijgen. Waan je dus niet al te snel veilig, het beveiligen met een wachtwoord is slechts een eerste verdedigingslinie!

TIP: Worden het aanmeld- en vergrendelingsscherm als vervelend ervaren en is deze extra beveiligingsschil toch niet nodig (omdat je de enige gebruiker bent), dan kunnen ze net zo goed worden uitgeschakeld.

Persoonlijke mappen met documenten en instellingen

Voor elk nieuw gebruikersaccount wordt op de C:-schijf in de map Gebruikers een submap aangemaakt als opslaglocatie voor de persoonlijke bestanden en instellingen. De afbeelding laat zien hoe deze gebruikersaccountmap er in de Windows Verkenner uitziet. Let op: is het gebruikersaccount gekoppeld aan een Microsoft-account dan is de accountnaam afgekort en bewerkt waardoor deze niet altijd herkenbaar is.

Nieuw aangemaakte gebruikersaccountmappen worden automatisch voorzien van mappen voor Afbeeldingen, Bureaublad, Documenten, Downloads, Muziek, OneDrive, Video’s, en nog een belangrijke (standaard verborgen) map AppData met persoonlijke Windows- en software-instellingen. In eerste instantie heeft alleen het bijbehorende gebruikersaccount toegang tot deze persoonlijke mappen, maar in noodgevallen (bijvoorbeeld wanneer het gebruikersaccount ontoegankelijk is geworden) kunnen andere administratoraccounts ook altijd nog met een take ownership toegang krijgen.

TIP: Alle systeemmappen hebben in de basis een Engelstalige naam en worden vertaald naar de voor de gebruikersinterface ingestelde taal. Zo heten de mappen Gebruikers en Documenten in werkelijkheid Users en Documents.

Wordt via de knop Meer informatie (knop met 3 puntjes), optie Opties, tabblad Weergave de optie Beveiligde besturingssysteembestanden verbergen (aanbevolen) uitgevinkt dan blijken in de gebruikersmap ook nog een tiental ontoegankelijke, verborgen snelkoppelingen te staan. Deze hebben als enig doel oude programma’s uit het Windows XP-tijdperk met een symbolische link automatisch naar de nieuwe locatie door te sturen (deze symbolische links geven bij aanklikken een foutmelding met de mededeling dat de toegang tot de locatie is geweigerd).

Persoonlijke bestanden scheiden van de systeembestanden

De gebruikersmap met persoonlijke bestanden (documenten, afbeeldingen, video’s, muziek, e-mailarchief e.d.) wordt op de C:-schijf en dus op de Windows-partitie opgeslagen, midden tussen de systeembestanden van het besturingssysteem. Ontstaan er echter problemen waardoor Windows niet meer opstart, dan wordt het nog een hele klus (en in sommige gevallen onmogelijk) om de persoonlijke bestanden nog veilig te stellen. Deze bestanden kunnen daarom beter worden gescheiden van de systeembestanden door ze op een andere locatie op te slaan, bij voorkeur op een aparte datapartitie (bijvoorbeeld in de map D:\Menno). Het periodiek uitvoeren van een geautomatiseerde back-up van de persoonlijke gegevens wordt zo stukken eenvoudiger. En omdat de datapartitie buiten schot blijft bij het herinstalleren van Windows (al dan niet met een systeemback-up), staan de persoonlijke gegevens hier relatief veilig. Een aparte datapartitie heeft dus grote voordelen, met name wanneer Windows niet meer wil opstarten!

Het is van groot belang dat de bestanden op de juiste manier worden verplaatst, zodat Windows en extra geïnstalleerde software ook gelijk op de hoogte worden gebracht van de gewijzigde opslaglocatie. Elders op deze website staat uitgebreid beschreven hoe het verplaatsen van de persoonlijke bestanden in zijn werk gaat.

Problemen met gebruikersaccounts oplossen

Aanmeldproblemen

Ben je het wachtwoord van het gebruikersaccount vergeten of loop je tegen andere aanmeldproblemen aan, lees dan verder op de pagina over het aanmeldscherm.

Gebruikersaccountbeheer vraagt om toestemming

Bij elke essentiële systeemwijziging wordt eerst door Gebruikersaccountbeheer om toestemming gevraagd voordat de wijziging daadwerkelijk wordt doorgevoerd, ongeacht of je gebruik maakt van een standaard- of een administratoraccount. Volgens de standaard instellingen wordt daarbij het bureaublad gedimd zodat niets meer toegankelijk is totdat je de vraag van Gebruikersaccountbeheer hebt beantwoord. Op de pagina over Gebruikersaccountbeheer staat uitgelegd hoe het vragen om toestemming door Gebruikersaccountbeheer kan worden aangepast of desnoods helemaal uitgeschakeld.

Geen toegangsrechten door ontbrekende administratorrechten

Toont Windows de melding dat een bewerking niet kan worden uitgevoerd omdat de rechten te beperkt zijn? Start de betreffende app dan eens op als administrator, de extra beheerrechten die de app hiermee verkrijgt kunnen het probleem namelijk oplossen. Het klinkt tegenstrijdig, maar ook administratoraccounts starten programma’s standaard op zonder de extra administratorrechten.

‘Als administrator uitvoeren’ vanuit het startmenu (links) en de Windows Verkenner (rechts)

Een gebruikersaccount kan niet worden gemaakt of verwijderd

Kan een bepaald gebruikersaccount niet worden gemaakt of verwijderd? Met behulp van het commando NET USER kan de wijziging alsnog worden uitgevoerd. Start de Terminal (Beheerder) en geef het commando NET USER om een lijst van alle aangemaakte gebruikersaccounts op te roepen. Met het commando NET USER inlognaam /ADD wordt een gebruiker toegevoegd en met het commando NET USER inlognaam /DELETE wordt er een verwijderd. Vooral het laatste commando kan nog wel eens van pas komen.

Foutmelding ‘Gebruikersprofiel kan niet worden geladen’

Wordt bij het aanmelden van het gebruikersaccount de melding De service User Profile-service verhindert het aanmelden. Gebruikersprofiel kan niet worden geladen. getoond (en is het account dus ontoegankelijk), probeer dan eens of het terugzetten van een systeemherstelpunt helpt: herstart Windows in de veilige modus, open een nog werkend administratoraccount en pas Systeemherstel toe via Instellingen > Systeem > Info, link Systeembeveiliging. Is er geen werkend administratoraccount meer, activeer dan eerst het verborgen administratoraccount.

Een alternatief voor Systeemherstel is het vervangen van de standaard verborgen systeemmap C:\Gebruikers\Default door een kopie van een andere Windows 11-compu-ter. Ga hiervoor naar een goed werkende computer, start Windows op in de veilige modus, zorg ervoor dat verborgen mappen zichtbaar zijn in de Windows Verkenner en kopieer de map Default naar een USB-stick (formatteer deze eerst in het bestandsformaat FAT32, zo wordt voorkomen dat de machtigingen van de gekopieerde map ook worden overgenomen). Start vervolgens vanaf de probleemcomputer Windows op in veilige modus en overschrijf de map Default met de naar de USB-stick gekopieerde map.

Het verborgen administratoraccount activeren

Heb je per ongeluk je laatste administratoraccount verwijderd of is er geen toegang meer toe (bijvoorbeeld omdat je het wachtwoord bent vergeten), dan is het niet meer mogelijk om systeemwijzigingen aan te brengen. Gelukkig beschikt Windows nog over een verborgen administratoraccount! Vanuit dit account (met de naam Administrator) kan een nieuw administratoraccount worden aangemaakt, of het accounttype van een reeds aanwezig standaard gebruikersaccount worden omgezet naar een administratoraccount. Zie elders op deze website voor meer informatie.