Trage computer sneller maken door hardware te vervangen

Op deze website wordt uitgebreid gesproken over het softwarematig verhogen van de snelheid. Is de computer ondanks deze tips nog steeds traag, dan wordt het tijd eens kritisch naar de hardware te kijken. De zwakste schakels in de hardware met betrekking tot de systeemprestaties zijn doorgaans het RAM-geheugen en de interne schijf. Een relatief trage harde schijf zorgt voor veel oponthoud, en bij onvoldoende RAM-geheugen is er zelfs helemaal niet meer fatsoenlijk met de computer te werken!

Bij onvoldoende RAM-geheugen blijft de interne schijf maar doorratelen...

E en tekort aan RAM-geheugen is te herkennen aan het onafgebroken ratelen van de interne schijf (het lampje voor de activiteit van de interne schijf knippert hierbij voortdurend). Heeft het uitschakelen van onnodig met Windows opstartende software niet genoeg effect op het terugdringen van het gebruik van het RAM-geheugen, dan zit er maar één ding op: RAM-geheugen bijplaatsen. De systeemprestaties kunnen dankzij meer (en wellicht ook sneller) RAM-geheugen miraculeus verbeteren!

Welke type en hoeveel RAM-geheugen is wenselijk?

Met de tool CPU-Z (download: www.cpuid.com/softwares/cpu-z.html), tabblad Memory is te achterhalen met welk type en hoeveel RAM-geheugen de computer is uitgerust. Om fatsoenlijk te kunnen werken heeft Windows al snel 3 GB of meer aan RAM-geheugen nodig (voor de 32-bits versie van Windows is het niet zinvol meer dan 3 GB aan RAM-geheugen te plaatsen omdat deze toch niet kan worden aangesproken). RAM-modules zijn verkrijgbaar in verschillende types en met verschillende toegangstijden. RAM-modules met verschillende toegangstijden zijn uitwisselbaar, niet elk moederbord weet echter daadwerkelijk de maximaal haalbare snelheid van geheugen te benutten (zie de specificaties van het moederbord).

Nieuwe (SSD-)schijf levert snelheidswinst op

De lees- en schrijfsnelheid van de interne schijf is medebepalend voor de prestaties van de computer. Alle (systeem)bestanden moeten namelijk eerst worden ingelezen voordat ze in het RAM-geheugen kunnen worden geladen. De opstartsnelheid van Windows en programma's (inclusief het openen van grote bestanden) wordt dus grotendeels bepaald door de snelheid waarmee de interne schijf de bestanden kan inlezen.

Wordt de relatief trage traditionele harde schijf vervangen door een SSD-schijf dan wordt het besturingssysteem niet alleen aanzienlijk sneller, er is gelijk ook een back-up van alle persoonlijke gegevens. De oude schijf kan immers veilig apart worden gelegd terwijl Windows op de SSD-schijf wordt geïnstalleerd (en bij problemen kan altijd weer van de oude schijf worden opgestart). Plaats de oude schijf er na de afronding van de installatie weer bij als tweede schijf zodat alle persoonlijke gegevens met de Windows Verkenner kunnen worden overgeplaatst. Wordt de oude schijf niet meer teruggeplaatst dan kan deze eventueel nog worden aangewend voor externe opslagcapaciteit door hem in een (via USB of het netwerk toegankelijke) case te plaatsen.

Van de oude naar een nieuwe harde of SSD-schijf imagen

Hoewel bij het vervangen van de interne schijf een herinstallatie van Windows is aan te bevelen, is het ook mogelijk om de gehele Windows-installatie middels imaging van de oude naar de nieuwe schijf te kopiëren. Wordt overgestapt van een traditionele harde schijf naar een SSD-schijf dan is het sowieso verstandig om Windows opnieuw te installeren. SSD-schijven zijn kleiner waardoor het imagen van de harde schijf pas mogelijk is nadat de Windows-partitie is verkleind. Daarnaast komt de alignment (de gehanteerde indeling) van de harde schijf meestal niet overeen met die van de SSD-schijf waardoor de maximaal haalbare schijfprestaties niet worden gehaald.

Menig fabrikant van SSD-schijven biedt imagesoftware aan om Windows over te zetten van de oude harde schijf naar de nieuwe SSD-schijf en er zijn ook goede commerciële pakketten. Het kan echter ook gratis met de tool Macrium Reflect (download: www.macrium.com/reflectfree/; het opgeven van een e-mailadres bij het downloaden en de registratie tijdens de setup zijn niet verplicht). Nadat Macrium Reflect het imagen heeft afgerond, kan de oude schijf worden losgekoppeld (schakel wel eerst de computer uit!). Verbind de nieuwe schijf aan de kabel waaraan voorheen de oude schijf zat aangesloten. Start vervolgens de computer vanaf de nieuwe interne schijf (soms moet dat in het UEFI/BIOS worden aangegeven en bij IDE-schijven moet de nieuwe schijf wellicht eerst nog fysiek op MASTER worden gezet). In de Windows Verkenner zijn nu dezelfde partities te zien als voorheen op de oude schijf (met dezelfde grootte). Bij een overstap van een 800 GB naar een 2 TB schijf blijft dus nog 1200 GB ongepartitioneerde schijfruimte vrij (zie de pagina over het partitioneren voor informatie over het aanbrengen van partities op deze ongebruikte ruimte).

RAID-opstelling met twee gespiegelde schijven voor nog meer snelheid

Zelf zweer ik al enkele jaren bij een RAID 1-configuratie (RAID betekent Redundant Array of Independent Disks) waarbij twee (identieke) schijven met elkaar worden gespiegeld (ook wel mirrored genoemd) zodat beide schijven exact dezelfde informatie bevatten. Een wijziging van een bestand wordt dus op beide schijven doorgevoerd. Erg handig wanneer één van de schijven het begeeft want hoewel de spiegeling door het wegvallen van een schijf wordt verbroken, kan er nog steeds worden doorgewerkt op de andere nog functionerende schijf!

Bijkomend voordeel is dat de gespiegelde schijven ook nog eens zorgen voor een veel sneller systeem omdat bestanden (in theorie) tweemaal zo snel kunnen worden ingelezen. Een bestand kan namelijk tegelijkertijd van beide schijven worden gelezen, zodat elk slechts de helft van het bestand hoeft aan te leveren. Moet de computer frequent grote hoeveelheden bestanden uitlezen (zoals dat bij het opstarten van Windows en programma's gebeurt), dan is de snelheidswinst duidelijk te merken! Worden regelmatig grote bestanden (zoals videobestanden) bewerkt dan zou een RAID 0-configuratie kunnen worden overwogen (bij RAID 0 wordt de informatie verdeeld over de schijven in plaats van gespiegeld waardoor het opslaan vanzelfsprekend sneller gaat). Besef echter dat wanneer een van de schijven van een RAID 0-configuratie defect raakt, de bestanden écht weg zijn waardoor er een groot probleem ontstaat...

Wees er wel bewust van dat er veel fout kan gaan bij een RAID-configuratie en dat problemen soms moeilijk op te lossen zijn! Zo kan bijvoorbeeld de configuratie beschadigd raken wanneer wordt vergeten de RAID-instellingen te herstellen nadat het BIOS is geflashed en/of gereset... Zorg dus voor voldoende kennis over de materie en experimenteer zo nodig met het UEFI/BIOS- en RAID-instellingen voordat de computer definitief in gebruik wordt genomen!

OP BASIS VAN EIGEN ERVARINGEN

Dat een RAID 1-configuratie daadwerkelijk voor snelheidswinst zorgt, was goed te merken nadat ik direct na het flashen van het BIOS, was vergeten de RAID 1-configuratie opnieuw op te bouwen (ook ik maak nog wel eens een domme fout...). Omdat de spiegeling van de interne schijven hiermee werd verbroken, werden ze bij het opstarten van Windows als twee afzonderlijke schijven ingelezen. Doordat elke partitie nu tweemaal werd weergegeven, kon Windows op beide schijven afzonderlijk en onafhankelijk van elkaar wijzigingen doorvoeren. Voordat ik het goed en wel in de gaten had, waren beide schijven degraded waardoor de schijven niet meer bruikbaar waren voor het (met behoud van gegevens) opnieuw opbouwen van de RAID 1-configuratie!

Nu de RAID 1-configuratie niet meer kon worden hersteld, moest ik noodgedwongen met één interne schijf doorwerken (de tweede interne schijf werd daartoe losgekoppeld). Hoewel het een snelle computer betrof, heb ik mij voor het eerst sinds lange tijd weer eens geërgerd aan een zwaar beveiligingspakket... Want terwijl deze in de RAID 1-configuratie nauwelijks voor (merkbare) vertraging zorgde, was de door het beveiligingspakket veroorzaakte vertraging duidelijk te merken bij het opstarten vanaf slechts één interne schijf.

De RAID 1-configuratie heb ik overigens kunnen herstellen door twee nieuwe (snellere) interne schijven te plaatsen. Een van de oude schijven is vervolgens gebruikt om de oorspronkelijke gegevens te imagen naar de nieuw aangemaakte RAID 1-opstelling. Om problemen met het bestandssysteem definitief uit te sluiten, heb ik voor de zekerheid nog een systeemback-up teruggezet. Als gevolg van de nieuw geplaatste hardware was het ook noodzakelijk het opstartproces van Windows Vista (de BCD) met behulp van de installatie-DVD te herstellen. Tot slot is een nieuwe systeemback-up gemaakt.

Zoals uit dit verhaal blijkt, heeft een systeem met gespiegelde interne schijven wat snelheid en veiligheid betreft echt een pre, de complexiteit van de configuratie neemt echter wel toe...


© 2001-2024 - - SchoonePC - Rotterdam - Privacyverklaring