Installeren Windows XP: setup procedure

Op de meeste nieuwe computers is Windows al voorgeïnstalleerd zodat u er direct mee aan de slag kunt. De computer is dan nog vrij van problemen, maar raakt gedurende het gebruik langzaam maar zeker vervuild waardoor deze traag wordt, fouten gaat vertonen of zelfs vastloopt. Is er met goed fatsoen niet meer met de computer te werken, dan wordt het tijd Windows opnieuw te installeren. Hoewel een herinstallatie door menigeen als een vervelende, tijdrovende klus wordt gezien, valt het in de praktijk best mee. Voorwaarde is wel dat er gestructureerd te werk wordt gegaan, het overzichtelijke 10-stappenplan kan daar goed bij van pas komen!

Voorafgaande aan een herinstallatie
Voordat aan de herinstallatie wordt begonnen, is het raadzaam een aantal voorzorgsmaatregelen te treffen. Staan er bijvoorbeeld nog persoonlijke gegevens op de harde schijf (zoals persoonlijke documenten, foto's, video's, e-mail, contactpersonen, inloggegevens van het e-mailaccount en bezochte websites, reeds geïnstalleerde hardware drivers, etc.), dan is het verstandig deze eerst veilig te stellen. Om problemen met te installeren hardware drivers te voorkomen, is het raadzaam om vóór aanvang van de herinstallatie alle randapparatuur (zoals printer, kaartlezer, externe harde schijf, etc.) los te koppelen (deze kunnen beter pas na afronding van de Windows-installatie worden aangesloten zodat eventuele installatieproblemen eenvoudiger te traceren zijn). Desgewenst kan de harde schijf worden gepartitioneerd (noodzakelijk is dat echter niet omdat de partitie-indeling van de harde schijf ook tijdens de setup kan worden aangepast).

Normale installatie-CD of recoverysysteem
Er zijn twee manieren om een herinstallatie uit te voeren: met een Windows installatie-CD of met een recoverysysteem. De Windows installatie-CD levert de schoonste installatie op maar heeft als nadeel dat de hardware drivers en software door de gebruiker zelf moeten worden geïnstalleerd. Een recoverysysteem neemt veel werk uit handen (zo worden alle benodigde hardware drivers en software automatisch meegeïnstalleerd), de gebruiker heeft echter nauwelijks tot geen invloed op instellingen, drivers en software die tijdens de herinstallatie worden aangebracht... In de winkel worden computers óf met een normale installatie-DVD óf met een recoverysysteem aangeboden. Is een computer eenmaal voorzien van een recoverysysteem dan kan doorgaans geen gebruik worden gemaakt van een normale Windows installatie-CD.

Installatie-CD van een andere computer gebruiken
Bent u niet meer in het bezit van de Windows XP installatie-CD, dan kan altijd nog een CD van een andere computer worden gebruikt (controleer wel of het om dezelfde Windows XP-versie gaat!). Ter voorkoming van activeringsproblemen moet wel de bij úw computer behorende productcode worden gebruikt, deze wordt vermeld op de licentiesticker die meestal op de achter-, zij- of bovenkant van de computer is terug te vinden.

TIP: Is het de bedoeling een multiboot systeem te maken, dan is het verstandig eerst de partities van reeds geïnstalleerde Windows-installaties te verbergen voordat de setup van Windows XP wordt uitgevoerd. Lees zo nodig eerst de informatie over het aanleggen van een multiboot systeem!

HET RECOVERYSYSTEEM

Nagenoeg alle merkcomputers zijn voorzien van een recoverysysteem. De voor de recovery benodigde bestanden zijn meestal op een daarvoor gereserveerde partitie opgeslagen (deze partitie is veelal verborgen maar kan in Windows Schijfbeheer worden teruggevonden). Een recoveryprocedure kan tijdens het opstarten van de computer en/of vanuit het startmenu van Windows zelf worden geactiveerd. Is de recoverypartitie niet (meer) aanwezig dan kan het besturingssysteem ook met behulp van de (in de meeste gevallen zelf aangemaakte) recovery-CD/DVD's nog worden hersteld (zijn deze niet voor handen, dan kunnen ze vaak nog bij de fabrikant worden opgevraagd). Omdat elk recoverysysteem weer anders werkt, is er geen eenduidige handleiding te schrijven. Heeft u vragen over het op uw computer geïnstalleerde recoverysysteem, raadpleeg dan de meegeleverde handleiding of neem contact op met de helpdesk van de betreffende fabrikant.

XP-INSTALLATIE SLIPSTREAMEN

Wordt Windows regelmatig vanaf dezelfde CD geïnstalleerd, dan is het wellicht beter deze direct met de laatste Windows-updates (waaronder het laatste servicepack) te slipstreamen. Dit gaat het gemakkelijkst met AutoStreamer (wordt niet meer verder ontwikkeld, download: www.majorgeeks.com) of met nLite (download: www.nliteos.com). Deze tools voegen de oorspronkelijke installatiebestanden en de servicepack-bestanden samen, waarna een nieuwe opstartbare installatie-CD kan worden gebrand.

TIP: De Windows XP installatie-CD biedt pas vanaf Service Pack 1 ondersteuning voor partities groter dan 128 Gb. Het slipstreamen kan erg praktisch zijn wanneer de gebruikte installatie-CD nog niet is voorzien van SP1, terwijl bij de herinstallatie een partitie groter dan 128 Gb zal worden gebruikt.

Het doorlopen van de Windows XP-setup

De setup procedure van Windows XP is eenvoudig te doorlopen. Bij het opstarten detecteert de computer de opstartbare CD en vraagt bevestiging dat daarvan moet worden opgestart. Hoewel een upgrade-installatie hoogstwaarschijnlijk zonder problemen zal verlopen, is het meestal niet de verstandigste keuze. Een schone installatie waarbij Windows XP netjes op een lege C:-partitie wordt geïnstalleerd, levert de minste problemen en de schoonste installatie van Windows XP. Bij een upgrade-installatie wordt tijdens het installatieproces gevraagd de CD van de oude versie in de CD-drive te plaatsen voor de noodzakelijke rechtmatigheidcontrole (is er geen originele Windows 9x-CD voor handen, dan zal deze geleend moeten worden).

DE COMPUTER START NIET OP VANAF DE CD...

Is het 'niet mogelijk' de computer vanaf de CD op te starten, dan moet er eerst een wijziging worden aangebracht in het BIOS (per moederbord verschillend, maar meestal bereikbaar met de Del- o f F2-toets tijdens het opstarten van de computer), in het gedeelte waar het bootproces is vastgelegd. Zoek naar een term als bootorder, bootsequence of iets dergelijks. Wijzig hier de volgorde van de opstartbare media zodat de CD eerder opstart dan de harde schijf. Is de installatie voltooid, dan kan de harde schijf eventueel weer als eerste bootoptie worden ingesteld.

Is de XP-CD niet opstartbaar (bijvoorbeeld omdat de bootsector van een zelfgebrande CD ontbreekt), dan is het alsnog te proberen vanaf een MS-DOS opstartdiskette. Zorg dat SMARTDRV.EXE wordt geladen, ga naar de map I386 op de CD en start WINNT met de commando's (1) SMARTDRV, (2) D: (als D de letter van het CD-station is), (3) CD\I386 en (4) WINNT).

BLAUW SCHERM (BSOD) TIJDENS DE SETUP?

Veel computergebruikers die teleurgesteld zijn over Windows Vista, voeren een downgrade naar Windows XP uit. Dat gaat vaak goed, maar in sommige gevallen wordt tijdens de setup van Windows XP een blauw scherm (BSOD) getoond en kan de setup niet worden afgerond. Zoals bij de meeste BSOD's is ook hier sprake van een probleem met de (aansturing van de) hardware. Er ontstaan namelijk zeer waarschijnlijk problemen wanneer de setup van Windows XP wordt uitgevoerd op een computer die meer dan 3 Gb aan RAM-geheugen bevat (wat steeds vaker het geval is bij de nieuwere configuraties). Met een tijdelijke verlaging van het RAM-geheugen naar 2 Gb (door fysiek RAM-modules te verwijderen, zie de handleiding van het moederbord) kan de setup alsnog succesvol worden afgerond.

Een partitie selecteren
Tijdens de installatie wordt gevraagd op welke partitie Windows XP geïnstalleerd moet worden. De C:-schijf is de beste locatie om het nieuwe besturingssysteem op te installeren. De voorkeur gaat er echter naar uit de huidige Windows-partitie te verwijderen (met behulp van de toets D) en direct een nieuwe partitie aan te maken. Wordt gedurende het installatieproces een andere schijfletter toegewezen, dan kan de setup beter worden afgebroken om vervolgens opnieuw te beginnen zodat Windows met zekerheid op de C:-partitie komt te staan.

LET OP: Installeer nooit meer dan één besturingssysteem per partitie, want dat is vragen om problemen!

WORDT DE HARDE SCHIJF NIET HERKEND?

Tijdens de setup wordt gevraagd op welke partitie Windows XP moet worden geïnstalleerd. Geeft het venster geen harde schijf als keuzemogelijkheid weer, dan wordt de harde schijf niet door de setup van Windows herkend. Dit kan worden veroorzaakt door conflicten met aangesloten randapparatuur zoals een kaartlezer (koppel dergelijke apparatuur daarom altijd eerst los voordat de setup wordt gestart), de meest voorkomende oorzaak is echter een voor Windows onbekende SATA-controller of RAID-configuratie (een combinatie van twee of meer samenwerkende interne schijven met als doel een veiliger en/of sneller systeem). Ontbrekende drivers zullen aan het begin van de setup vanaf diskette moeten worden geïnstalleerd (met behulp van de F6-toets). De drivers staan doorgaans op de bij het moederbord meegeleverde CD met hardware drivers, het is echter beter de meest recente drivers te downloaden van de website van de moederbordfabrikant

TIP: Zijn er zo snel geen drivers voor handen? Bij sommige moederborden kan een instelling in het BIOS worden gewijzigd zodat de harde schijf wordt aangezien als een ouderwetse IDE-schijf. Zoek in het BIOS naar een optie die lijkt op Native SATA support/AHCI (Advanced Host Controller Interface), en zet deze optie uit (kies Disabled). Hoewel deze aanpassing prima werkt, is het toch verstandig de originele drivers voor de SATA-controller alsnog te installeren zodra dat mogelijk is. De wijziging in het BIOS kan vervolgens weer ongedaan worden gemaakt (door de optie op Enabled te zetten).

Type bestandssysteem kiezen: FAT32 of NTFS
Vervolgens moet het type bestandssysteem worden gekozen: er is keuze uit het oude vertrouwde FAT32 en het veiligere NTFS (NTFS is de voor de hand liggende keuze, zeker wanneer de PC niet meer met een oudere Windows-versie dan XP wordt uitgerust). Kies voor snel formatteren (is de partitie niet opnieuw aangemaakt dan kan de schijf beter volledig worden geformatteerd zodat wordt voorkomen dat er nog gegevens op de partitie achterblijven). Het opgeven van een gebruikersnaam en bijbehorend wachtwoord is facultatief (door deze velden blanco te laten, wordt buitensluiten voorkomen).

Wordt Windows XP geïnstalleerd op een partitie die al voorzien was van een Windows XP-installatie, dan zullen de oude gegevens in de map Documents and Settings met de optie snel formatteren slechts gedeeltelijk worden verwijderd. Hier kan een stokje voor worden gestoken door de beoogde systeempartitie tijdens de setup eerst te verwijderen (toets D) en daarna weer aan te maken. Houd daarbij de opties in de statusbalk onderin het scherm in de gaten.

LET OP: De gegevens zijn nu echt weg! Controleer nogmaals of de setup doorgaat met schijfletter C, anders kan de installatie beter worden afgebroken om even opnieuw te beginnen.

CONVERSIE VAN FAT32- NAAR NTFS-BESTANDSSYSTEEM

NTFS levert een veiliger en stabieler bestandssysteem dan het FAT32-bestandssysteem. Een FAT32-systeempartitie kan in een later stadium altijd nog in een Opdrachtvenster met het commando CONVERT C: /fs:ntfs /v worden geconverteerd naar NTFS. Een echte aanrader is deze methode overigens niet, er kan beter direct worden gekozen voor het NTFS-bestandssysteem!

Het aanmaken van een gebruikersaccount
Tijdens de setup wordt gevraagd naar een gebruikersnaam met een bijbehorend wachtwoord (het wachtwoord is optioneel). Het is verstandig op dit moment slechts één gebruikersaccount aan te maken, en deze goed af te stellen. De overige gebruikersaccounts kunnen later altijd nog via het onderdeel Gebruikersaccounts van het configuratiescherm worden aangemaakt. Nadat een gebruikersaccount is opgestart, kan deze naar wens worden aangepast.

Nadat de setup is afgerond…

Nu Windows is geïnstalleerd, kunnen alvast een paar wijzigingen worden aangebracht in het configuratiescherm en de Windows Verkenner. Volgens de standaard instellingen worden de verschillende onderdelen van het configuratiescherm weergegeven in categorieën. In het vervolg van dit boek wordt er echter van uit gegaan dat in het taakvenster van het configuratiescherm is gekozen voor klassieke weergave zodat alle opties met slechts één muisklik beschikbaar zijn.

configuratiescherm windows

Wat betreft de Windows Verkenner: uit veiligheidsoverwegingen worden de meeste systeembestanden standaard verborgen. Dit zijn op zich prima instellingen, maar voor het afstellen van Windows en andere programma's is het soms nuttig als de systeem- en verborgen bestanden zichtbaar zijn. Omdat de aanwijzingen op deze website ervan uit gaan dat alle bestanden zichtbaar zijn, is het verstandig deze nu alvast aan te passen via Extra, Mapopties, tabblad Weergave (zie ook de pagina over de optimale Windows-instellingen):

Vink uit de optie Beveiligde besturingssysteembestanden verbergen (aanbevolen).
Vink aan de optie De inhoud van systeemmappen weergeven.
Vink aan de optie Verborgen bestanden en mappen weergeven.

LET OP: Bij het dagelijks werken met de computer zijn deze instellingen niet altijd even praktisch. Verberg de bestanden desgewenst weer nadat Windows en de overige software is geïnstalleerd en afgesteld.