Handleiding voor het maken van BartPE: een op Windows gebaseerde opstartbare CD

LET OP: De tool BartPE is niet langer beschikbaar, de informatie op deze pagina is daarom achterhaald.

Deze pagina gaat over een tool die eigenlijk niet in de collectie reddingstools mag ontbreken, namelijk BartPE (ook wel Bart's Preinstalled Environment genoemd). BartPE is in essentie een van CD opstartbare, vereenvoudigde versie van het Windows XP-besturingssysteem. Het feit dat de BartPE-omgeving op Windows is gebaseerd, schept interessante mogelijkheden bij het oplossen van Windows-gerelateerde computerproblemen. Op deze pagina wordt op eenvoudige wijze uitgelegd hoe de opstartbare CD BartPE kan worden gemaakt, welke aanvullende mogelijkheden er zijn en in welke situaties de tool als troubleshooter uitkomst kan bieden.

De geschiedenis van BartPE...

BartPE (ontwikkeld door de Nederlander Bart Lagerweij) is gemaakt naar aanleiding van de door Microsoft ontwikkelde tool Windows Preinstallation Environment (WinPE) waarmee systeembouwers het Windows-besturingssysteem van nieuwe computers op eenvoudige wijze kunnen configureren. WinPE mag echter alleen door systeembouwers worden gebruikt, terwijl BartPE daarentegen nauwelijks gebruiksbeperkingen heeft. BartPE wordt echter uitdrukkelijk niét door Microsoft ondersteund.

BartPE versus WinPE

Overtuigd van de vele mogelijkheden van een op Windows gebaseerde 'Preinstalled Environment' besloot Bart Lagerweij de mogelijkheden van een dergelijke omgeving zónder licentiebeperkingen te onderzoeken. Na analyse van WinPE kwam hij tot de conclusie dat het mogelijk was op basis van de installatiebestanden van Windows XP een vergelijkbare opstartbare CD te maken. Deze op Windows gebaseerde opstartbare CD staat nu bekend onder de naam BartPE.

De ontwikkeling van BartPE ging echter niet zonder slag of stoot... Omdat de eerste versie (release april 2003) te veel op WinPE leek, kreeg Bart namelijk problemen met Microsoft in verband met de auteursrechten. Enkele versies verder is dit probleem uiteindelijk verholpen. BartPE bevat inmiddels ook een eenvoudige menustructuur (in tegenstelling tot WinPE) en kan dankzij het gebruik van allerhande plug-ins met ontelbare extra functionaliteiten worden uitgebreid. Met name dankzij deze plug-ins heeft BartPE zich kunnen ontwikkelen tot de populairste opstartbare CD!

Maar wat kan je nu precies met BartPE?

Omdat BartPE (ook wel "admin's best friend" genoemd) op Windows is gebaseerd, kan deze uitstekend van dienst zijn bij het afstellen en onderhouden van Windows en het uitvoeren van reddingsacties.

Persoonlijke gegevens veiligstellen met BartPE

Een van de belangrijkste toepassingsmogelijkheden van BartPE is het veiligstellen van de persoonlijke gegevens wanneer Windows met geen mogelijkheid meer wil opstarten. Omdat BartPE op Windows is gebaseerd, kan BartPE moeiteloos omgaan met NTFS-partities en worden externe schijven en USB-sticks automatisch herkend bij het opstarten vanaf de CD. De combinatie van deze twee eigenschappen maakt BartPE de meest ideale tool voor het veiligstellen van gegevens wanneer Windows niet meer wil opstarten. En dat in een voor veel mensen herkenbare omgeving met de "look and feel" van Windows.

Natuurlijk zijn er ook andere manieren om de persoonlijke gegevens veilig te stellen (zoals de interne schijf in een andere computer uitlezen of Windows eerst op een nieuwe interne schijf herinstalleren), maar deze methoden zijn beduidend omslachtiger dan het gebruik van BartPE...

Enkele andere toepassingsmogelijkheden van BartPE:

Opstartbare CD BartPE bouwen met PE Builder

BartPE kan niet kant-en-klaar worden gedownload omdat de daarvoor benodigde Windows-bestanden niet zomaar gedistribueerd mogen worden. Dat zou ook niet praktisch zijn omdat er dan ook geen plug-ins met extra functionaliteit toegevoegd kunnen worden. BartPE kan met de gratis tool PE Builder worden samengesteld op basis van de eigen, originele Windows XP-installatiebestanden. PE Builder is na installatie bereikbaar via het startmenu en het bureaublad.

Zoeken naar de installatiebestanden van Windows XP

Voor het bouwen van de CD zijn dus de originele installatiebestanden van Windows XP noodzakelijk. Gebruik indien mogelijk de opgeslagen installatiebestanden van een bestaande Windows XP-installatie, of anders de originele Windows XP installatie-CD. In onderstaand voorbeeld (het basisscherm van PE Builder) wordt bij Bron verwezen naar de huidige Windows-installatie. De Doel map (de installatiemap van PE Builder) wordt gebruikt voor het samenstellen van BartPE. In het tweede kader (Medium uitvoer) staan de gegevens voor het branden van BartPE op CD.

BartPE PE Builder scherm.

Bij de eerste keer opstarten vraagt PE Builder of deze moet zoeken naar originele Windows-installatiebestanden. Was deze vraag al weggeklikt, kies dan (via het onderdeel Bron bestanden in de menubalk) de optie Zoeken en klik op Ja bij de vraag Zoeken naar Windows installatie bestanden? (kan even duren). In dit voorbeeld zijn drie bronlocaties met installatiebestanden gevonden, elke gevonden locatie is een geschikte optie (de bronlocatie op de C:-schijf bevat de installatiebestanden van het geïnstalleerde besturingssysteem, op de J:-schijf een kopie van de inhoud van de installatie-CD en op de L:-schijf een met SP2 geslipstreamde versie). Worden er op de interne schijf geen geschikte bronbestanden gevonden, dan kan altijd nog een originele Windows XP installatie-CD worden gebruikt.

Windows installatiebestanden voor het bouwen van BartPE met PE Builder.

Klik op de knop OK en selecteer in het volgende venster één van de gevonden bronlocaties (de voorkeur gaat uit naar installatiebestanden waarin het laatste service pack reeds is geïntegreerd). Alle in dit voorbeeld gevonden locaties bevatten de installatiebestanden van Windows XP Professional en zijn reeds uitgerust met Service Pack 2.

Kiezen van de Windows installatiebestanden voor PE Builder.

TIP: De Windows XP installatie-CD kan ook direct vanuit het basisscherm van PE Builder worden geselecteerd: klik bij de optie Bron: op de knop ... om naar de CD-speler te bladeren. Optioneel kan ook eerst de inhoud van de installatie-CD worden gekopieerd naar de interne schijf zodat de CD niet elke keer opnieuw geplaatst hoeft te worden bij het samenstellen van BartPE.

Het bouwen van de opstartbare BartPE-CD

Klik in het basisscherm van PE Builder op de knop Bouwen en het proces van het verzamelen, ordenen en bewerken van de voor BartPE benodigde bestanden gaat van start. Na afloop kan door de in het logbestand vermelde waarschuwingen en fouten worden gebladerd (gebruik hiervoor de pijltjesknoppen). Gemelde fouten moeten eerst worden opgelost voordat het bouwen van BartPE kan worden voortgezet. Bij gebruik van de map C:\Windows als bronlocatie geeft PE Builder in sommige gevallen een waarschuwing dat het bouwen vanaf een OEM-versie van Windows problemen kan veroorzaken. De praktijk zal per geval moeten uitwijzen of deze waarschuwing terecht is...

Het bouwen en branden van BartPE met PE Builder.

Het branden van de opstartbare BartPE-CD

Nadat PE Builder de installatiebestanden heeft verwerkt, kan BartPE op CD (of DVD) worden gebrand. Voor sommige computers zijn echter aanvullende drivers noodzakelijk om de CD goed te laten werken. Dit wordt vanzelf duidelijk wanneer vanaf de CD wordt opgestart. Gebruik bij voorkeur herschrijfbare CD's (CD-RW) omdat BartPE vaak meerdere keren gebrand moet worden voordat het gewenste resultaat is bereikt. De CD kan direct vanuit PE Builder worden gebrand mits een lege, beschrijfbare CD in de brander is geplaatst vóórdat op de knop Bouwen wordt geklikt. Is dit niet het geval, dan slaat PE Builder het branden automatisch over zonder te vragen een lege CD te plaatsen.

In sommige gevallen is het verstandiger eerst een ISO-image aan te maken om deze vervolgens met eigen brandsoftware te branden (en dus geen gebruik te maken van het in PE Builder geïntegreerde brandprogramma). Brandsoftware zoals Nero heeft meer mogelijkheden om het brandproces te controleren. Zo kan de brandsnelheid bijvoorbeeld worden verlaagd waardoor de CD nauwkeuriger wordt gebrand zodat deze ook goed leesbaar is op computers met een minder goed functionerende CD/DVD-speler.

BartPE vanaf een geheugenkaart of USB-stick

BartPE kan ook worden opgestart vanaf flashgeheugen zoals een geheugenkaart of USB-stick, mits het BIOS van de computer daar ondersteuning voor biedt. Vergeleken met een opstartbare CD vergt het echter wel wat meer werk om BartPE op het draagbare flashgeheugen te plaatsen. In het kort komt het maken van een opstartbare geheugenkaart of USB-stick met BartPE op het volgende neer:

LET OP: Tijdens het opstarten vanaf het flashgeheugen wordt in het RAM-geheugen een virtuele RAMDISK aangemaakt, waar de ISO-image van BartPE tijdelijk naar weggeschreven kan worden. Is er onvoldoende RAM-geheugen beschikbaar om het ISO-bestand te laden, dan verschijnt een foutmelding en kan BartPE niet opstarten. Dit probleem kan worden omzeild door minder plug-ins te gebruiken. Is het flashgeheugen voorzien van een schrijfbeveiliging, maak hier dan gebruik van zodat de daarop staande bestanden niet beschadigd kunnen worden.

Het gebruik van de BartPE opstartbare CD

Nadat de CD is gebrand, kan deze vanaf elke willekeurige PC worden opgestart: plaats de CD in de CD/DVD-speler en start de computer opnieuw op. Wil de computer niet opstarten vanaf de CD, dan moet eerst de opstartvolgorde (vastgelegd in de BIOS-instellingen) worden aangepast. Afhankelijk van het type moederbord moet hiervoor tijdens het opstarten van de computer op F1, F2, F3, F10, F11, F12, Del of Ins worden gedrukt. Zoek vervolgens in het BIOS naar een term als boot order, boot sequence of iets vergelijkbaars en pas de opstartvolgorde aan zodat de CD/DVD-speler als eerste opstartmedium wordt genoemd. Zodra BartPE is opgestart, is onder de knop Go het startmenu te vinden:

De BartPE Windows omgeving.

Instellingen aanpassen

Nadat BartPE is opgestart, kunnen enkele instellingen naar wens worden aangepast. Zo wordt bij het opstarten gevraagd of er een netwerkverbinding moet worden opgebouwd (antwoord met No wanneer daar geen behoefte aan is). Tevens kan de schermresolutie via Go, System, Display worden aangepast (er zijn overigens (nog) geen breedbeeldresoluties beschikbaar).

Het activeren van netwerksupport na het opstarten van BartPE.

LET OP: Mist BartPE functionaliteit (bijvoorbeeld een niet benaderbare interne schijf of het ontbreken van netwerksupport), dan moeten er waarschijnlijk extra drivers aan de CD worden toegevoegd (zie verderop).

Werken met bestanden

Zoals eerder vermeld biedt BartPE (als een van de weinige opstartbare CD's) ondersteuning voor partities geformatteerd met het NTFS-bestandssysteem. Met de standaard in BartPE geïntegreerde tool A43 File Management Utility kunnen de bestanden op deze partities worden gelezen en bewerkt. Tevens biedt BartPE ondersteuning voor externe opslagmedia (bijvoorbeeld een USB-stick). De combinatie van deze twee eigenschappen is ideaal bij het veiligstellen van belangrijke persoonlijke gegevens wanneer Windows niet meer wil opstarten. Met BartPE is het tevens mogelijk bestanden te bewerken, verplaatsen of verwijderen wanneer dat binnen de normale Windows-omgeving niet meer lukt, bijvoorbeeld omdat ze bezet worden gehouden door specifieke processen.

TIP: Met de Windows-versie van Partition Saving (download: www.partition-saving.com), kan onder BartPE een systeemback-up van de bestaande Windows-installatie worden gemaakt (die eventueel naar een externe schijf kan worden weggeschreven). Op de pagina over het maken van een systeemback-up staat uitgebreid beschreven hoe dit in zijn werk gaat.

Noodzakelijke aanvullingen op BartPE

Soms is het noodzakelijk de basis van BartPE aan te passen om deze goed te laten functioneren. Zo kan het nodig zijn het laatst beschikbaar gestelde Service Pack te integreren in de installatiebestanden (ook wel slipstreamen genoemd), extra drivers voor SATA-, RAID- en/of SCSI-controllers te installeren (voor het benaderen van de daarop aangesloten schijven) en/of drivers voor de netwerkadapter toe te voegen (voor het verkrijgen van toegang tot het netwerk en internet).

Slipstreamen van de Windows-installatiebestanden

Voor het aanmaken van BartPE moeten de Windows-installatiebestanden minimaal zijn voorzien van Service Pack 1. Om een optimaal resultaat te behalen, is het echter beter de installatiebestanden eerst te slipstreamen met Service Pack 3. Door middel van het slipstreamen worden de update-bestanden in de bestaande installatiebestanden geïntegreerd (de originele installatiebestanden worden daarmee overschreven).

Het slipstreamen is een eenvoudig, maar tijdrovend klusje. Download het laatst beschikbare Service Pack (download: www.microsoft.com) en plaats deze op een logische locatie, bijvoorbeeld dezelfde opslaglocatie als PE Builder. Kies in de menubalk van PE Builder voor Bron bestanden, Slipstream en blader bij het onderdeel Service Pack naar het zojuist opgeslagen Service Pack-bestand. Nadat op de knop OK is geklikt, worden de installatiebestanden geslipstreamd met Service Pack 3. Op dezelfde wijze kunnen eventueel ook de updates die na Service Pack 3 zijn verschenen geïntegreerd worden, noodzakelijk is dat echter niet.

Slipstreamen van de Windows installatiebestanden met Service Pack 2.

Met de optie Bron kan niet worden beschreven (CD of DVD) / kopiëren worden de installatiebestanden eerst gekopieerd naar de laatstgenoemde locatie (Doel map) voordat PE Builder ze slipstreamt met het Service Pack. Het slipstreamen kost zo wel meer tijd, maar heeft als voordeel dat de originele bestanden onaangetast blijven. Deze optie is noodzakelijk bij gebruik van de originele installatie-CD als bronlocatie, maar kan problemen opleveren wanneer de installatiebestanden van een bestaande Windows-installatie worden gebruikt... Controleer na het slipstreamen wel eerst of PE Builder daadwerkelijk de geslipstreamde bestanden als bronlocatie gebruikt (zie het basisscherm).

TIP: Op deze wijze kan ook heel eenvoudig een installatie-CD van Windows XP worden voorzien van het laatste Service Pack! Met de geslipstreamde bestanden kan namelijk weer een nieuwe installatie-CD worden gemaakt. Wordt deze echter niet op de juiste manier (als opstartbare CD) gebrand, dan zal deze niet opstartbaar zijn. Hoewel de setup van een geslipstreamde installatie-CD in een dergelijk geval altijd nog via MS-DOS kan worden opgestart, is het beter om gebruik te maken van AutoStreamer (download: www.majorgeeks.com) of nLite (download: www.nliteos.com). Het slipstreamen van een installatie-CD werkt overigens onafhankelijk van de productactivatie en productvalidatie, deze worden uitgesteld totdat de setup van Windows is afgerond.

Drivers SATA/RAID/SCSI-controller toevoegen

Blijkt de interne schijf na het opstarten vanaf BartPE ontoegankelijk te zijn, dan komt dat waarschijnlijk omdat de daarvoor benodigde drivers nog ontbreken. Het gaat dan om de drivers voor het aansturen van de SATA-controller, een RAID-configuratie of een SCSI schijf. Is BartPE eenmaal opgestart dan is het niet meer mogelijk deze alsnog te laden. Het laden kan enkel door op de toets F6 te drukken tijdens het opstarten van BartPE (volg de instructies onderin de statusbalk), vervolgens kunnen de ontbrekende drivers vanaf diskette worden ingelezen.

Is eenmaal bekend welke drivers noodzakelijk zijn voor het aansturen van de interne schijf, dan kunnen deze in BartPE worden geïntegreerd zodat ze voortaan automatisch worden geladen: kopieer alle bestanden op de diskette met drivers naar een daarvoor aangemaakte submap van drivers\SCSIAdapters in de PE Builder-locatie. Het gaat alleen om de voor de betreffende computer(s) relevante drivers, het is onbegonnen werk om alle mogelijke drivers hier te verzamelen!

Opslaglocatie RAID-drivers in de PE Builder locatie voor RAID-ondersteuning in BartPE.

Netwerksupport: Toegang tot het netwerk en internet

Tijdens het opstarten van BartPE wordt gevraagd of er een netwerkverbinding moet worden opgebouwd, zodat toegang kan worden verkregen tot het internet en andere op het netwerk aangesloten computers. Wordt de netwerkadapter ondersteund, dan kan een netwerkverbinding automatisch worden opgezet via de DHCP-server van de aangesloten (modem)router (kies voor de optie Dynamic IP Address (DHCP)).

Het instellen van de netwerkinstellingen met de PE Network Configurator.

Wordt de netwerkadapter niet ondersteund maar is een netwerkverbinding gewenst, dan kan de benodigde driver alsnog aan BartPE worden toegevoegd. Kopieer de drivers naar de map drivers\net van de PE Builder-locatie (de CD moet dus opnieuw worden gebrand). De drivers zijn meestal te vinden op de bij het moederbord geleverde CD. Is deze niet beschikbaar of werken de drivers niet naar behoren dan kunnen de benodigde drivers ook met een programma als Double Driver (download: www.techspot.com/downloads/6179-double-driver.html) of DriverMax (download: www.innovative-sol.com/drivermax) vanuit de bestaande Windows-installatie worden veiliggesteld.

TIP: Door tevens de kant-en-klare plug-in voor Firefox te installeren (deze kan in zijn geheel via de website http://oss.netfarm.it/winpe/ worden gedownload), kan na het opstarten vanaf BartPE en het activeren van de netwerkverbinding direct op het internet worden gebladerd.

Het toevoegen van waardevolle plug-ins

De basis van BartPE is standaard met slechts enkele tools uitgerust. BartPE kan vervolgens eindeloos met extra gebruikstoepassingen worden uitgebreid omdat PE Builder (zelfgemaakte) plug-ins ondersteunt. Dankzij het gebruik van deze plug-ins is BartPE tot een van de meest populaire opstartbare CD's uitgegroeid! Aangezien het maken van plug-ins niet erg ingewikkeld is, zijn er (door derden, waaronder ook softwareleveranciers) voor bijzonder veel programma's plug-ins gemaakt én via diverse websites beschikbaar gesteld.

Standaard opbouw van plug-ins

Elke plug-in bevat een drietal verschillende basisbestanden, namelijk een HTM-, INF- en XML-bestand. Deze bestanden moeten in een aparte submap van de map plugin van de PE Builder-locatie worden geplaatst. Een HTM-bestand bevat informatie over de plug-in en instructies hoe deze toegepast kan worden (dit bestand kan met een browser als Internet Explorer worden geopend en gelezen). De bestanden met de extensies INF en XML zijn noodzakelijk voor de integratie van de plug-in in BartPE.

Vervolgens moeten de voor de plug-in benodigde programmabestanden worden toegevoegd. Deze kan in de meeste gevallen niet samen met de plug-in worden gedownload, omdat veel programma's beschermd zijn met auteursrechten. De downloadlocatie van deze bestanden wordt meestal in het HTM-bestand vermeld, doorgaans is dat de website van de fabrikant van de betreffende software. De te gebruiken opslaglocatie voor de programmabestanden is na te lezen in de instructies in het HTM-bestand, meestal is dat de submap files.

Activeren van standaard plug-ins

De PE Builder-locatie bevat standaard een aantal plug-ins. Sommige daarvan zijn reeds actief en anderen zijn wellicht het activeren waard (bijvoorbeeld de plug-in Total Commander). De basisbestanden voor deze plug-ins staan al op de juiste locatie, alleen de programmabestanden moeten nog worden gedownload en in de bijbehorende map files worden opgeslagen zodat PE Builder de plug-ins kan integreren in BartPE.

Zoeken naar waardevolle plug-ins

De interessantste plug-ins zijn echter door derden beschikbaar gesteld en moeten (net als de daarvoor benodigde programmabestanden) nog handmatig worden toegevoegd. Het is wel jammer dat veel informatie snel veroudert waardoor sommige plug-ins inmiddels moeizaam aan de praat te krijgen zijn. Op de website van BartPE staan verwijzingen naar diverse websites met interessante plug-ins.

Implementeren van plug-ins

Het implementeren van de plug-ins gaat meestal volgens een gestandaardiseerde procedure: download de gewenste plug-in (meestal ingepakt in een ZIP- of CAB-bestand), pak deze uit en plaats de bestanden in een daarvoor aangemaakte submap in de map plugins van de PE Builder-locatie. Tenslotte moeten de programmabestanden worden gedownload en in de juiste map (meestal de submap files) worden geplaatst. Worden er bestanden vergeten, dan toont PE Builder automatisch een foutmelding met informatie over de missende bestanden. Ontbreken er bijvoorbeeld specifieke DLL-bestanden, dan kunnen deze met de Windows Verkenner op de eigen computer of via een zoekmachine op internet worden opgezocht en alsnog worden toegevoegd aan de map files.

TIP: Via de knop Plug-ins (vanuit het basisscherm van PE Builder) kan worden gecontroleerd of de toegevoegde plug-ins correct zijn geïnstalleerd en of de gewenste plug-ins wel zijn geactiveerd (zie kolom Actief), anders worden ze overgeslagen bij het samenstellen van BartPE!

Plug-ins integreren in BartPE met PE Builder.

Plug-in Total Commander toevoegen

Voor het bladeren door het bestandssysteem is BartPE standaard uitgerust met het programma A43 File Manager Utility, vergelijkbaar met de Windows Verkenner. Het kopiëren, verplaatsen en verwijderen van bestanden is in deze bestandsmanager geen enkel probleem, ervaren computergebruikers geven echter de voorkeur aan het dubbele venster van de meer geavanceerde bestandsmanager Total Commander. Dit programma maakt het kopiëren van bestanden van de interne schijf naar een veilige locatie een stuk gemakkelijker en zou daarom eigenlijk niet mogen ontbreken in BartPE.

Gebruik makend van de standaard in PE Builder aanwezige plug-in voor Total Commander, kan BartPE op eenvoudige wijze met deze tool worden uitgebreid (inmiddels is versie 7 van Total Commander beschikbaar terwijl PE Builder uitgaat van versie 6, dit geeft echter geen problemen). Download en installeer Total Commander (download: www.ghisler.com) eerst op normale wijze op de huidige Windows-installatie (standaard in de map C:\totalcmd). Kopieer vervolgens (vanuit de Windows Verkenner) alle bestanden uit deze map naar de map \plugin\total commander\files van de PE Builder-locatie.

Bij het bouwen van de BartPE-CD moet eenmalig (via de knop Plug-ins) worden aangegeven dat Total Commander in BartPE geïntegreerd moet worden. Scroll daarvoor naar beneden, selecteer met de muis de optie Total Commander v6 en klik op de knop (De)activeren zodat in de kolom Actief Ja in plaats van Nee wordt vermeld (zie bovenstaande afbeelding). Nadat de CD met deze plug-in is gebrand, is Total Commander (net als A43 File Manager Utility) bereikbaar via het startmenu van BartPE (Go, Programs). Voor het gebruik van een niet-geregistreerde versie (registreren is niet verplicht) van Total Commander moet eerst de vraag in het pop-upscherm worden beantwoord (1, 2 of 3). In zowel het linker als het rechter venster kan vervolgens een locatie worden gekozen waarna mappen en bestanden met de toets F5 van de ene (bijvoorbeeld de interne schijf) naar de andere locatie (bijvoorbeeld een USB-stick of externe schijf) worden gekopieerd. Sluit dergelijke opslagmedia wel eerst aan voordat BartPE wordt opgestart, na het opstarten van BartPE worden USB-opslagmedia namelijk niet meer herkend.

Plug-in Total Commander activeren en integreren in BartPE.

© 2001-2024 - - SchoonePC - Rotterdam - Privacyverklaring